Беларуская лацінка

Bielaruskaja kieramika

M. Kladaŭ

Чытаць гэты тэкст кірыліцай

Heta liehienda naradzilasia na Bielarusi daŭno. Siastra karalievy Bony Marysia zakachalasia ŭ svajho sluhu Hajdu. Maladyja viedali, što nikoli nie być im razam. Alie chiba amuravy strely vybirajuć, u čyjo serca patrapić? Hajda rabiŭ cudoŭnyja vyraby z hliny i daryŭ ich kachanaj.

Adnojčy Marysia paprasila, kab jon znajšoŭ čyrvonuju hlinu i stvaryŭ partret dziaŭčyny. Majstar-hančar vykanaŭ prośbu Marysi, alie za heta jamu davialosia addać svajo žyćcio. A miesca, dzie znajšlasia čyrvonaja hlina, z taho času pačali nazyvać Hajdukoŭkaj.

A jašče jość mif pra Pihmalijona, jaki stvaryŭ svaju čaroŭnuju Halateju z hliny… Ramantyčnyja padańni, jakija dajšli da nas z daŭniny, treba ŭsprymać i jak dokaz taho, što hlina — niezvyčajny materyjal.

Stvarać i rabić vyraby z jaje pavinny liudzi z tonkaj, paetyčnaj naturaj, ramantyki pa skladzie charaktaru.

U prostaj hlinie i ŭ vyrabach z jaje zakladzieny niezvyčajnyja jakaści, jakija vykarystoŭvali jašče našy daliokija prodki. 3 jaje rabili posud dlia vady i zachavańnia roznych praduktaŭ. Dy i sučasnyja haspadyni dobra viedajuć, što ŭ hladyšy malako daŭžej nie kiśnie. U hlinianym posudzie doŭha zachoŭvajucca hryby i kvašanaja kapusta. A tušanaje ŭ kieramičnych harščočkach miasa boĺš smačnaje.

Na liubym našym kieramičnym pradpryjemstvie hlina prachodzić doŭhi i skladany šliach, pierš čym nabyć abrysy taho abo inšaha vyrabu. Jaje apracoŭvajuć, rychtujuć masu. U zaliežnaści ad technalahičnaha pracesu abo farmujuć, abo zalivajuć u hipsavyja formy, abo padajuć da hančaroŭ. Paślia vyraby abpaĺvajuć u piečach, hlazurujuć, dekaryrujuć, razmalioŭvajuć. U nas jość sučasnyja hančarnyja piečy, technika, aŭtamatyka: my ž ustupili ŭ dvaccać pieršaje stahoddzie! I ŭsio ž taki hlinianaja pradukcyja, jak nijakaja inšaja, zaliežyć ad tvorčaj fantazii liudziej, ich mastackaha hustu, starannaści, umieńnia tonka adčuvać miakkaść i cieplyniu hliny. Hetyja jakaści ŭ značnaj miery ŭlaścivy žančynie, tamu na asnoŭnych učastkach vytvorčaści pracujuć pieravažna jany, udychajuć u kavalačak hliny svaju dušu, piaščotu, pieratvarajuć jaho ŭ sapraŭdny tvor mastactva.

Pradpryjemstva «Bielaruskaja mastackaja kieramika» ŭ Radaškovičach davoli maladoje, jamu ŭsiaho čverć stahoddzia, i jano pakuĺ nie maje svajoj bahataj historyi, alie pradukcyja zaslužyla suśvietnaje pryznańnie: vyraby ekspartujucca ŭ Rasiju, Hiermaniju, Čechiju. Niekali, na pačatku svajho šliachu, pradpryjemstva vypuskala prostyja rečy: talierki, zbany, salatnicy… Siońnia ž z kanviejera vychodzić boĺš za sto vidaŭ samych roznych vyrabaŭ: nabory dlia kavy, čaju, inšych napojaŭ, kuchonnaja kieramika, roznyja vazy, padśviečniki, suvieniry. Samabytnyja mastaki abapirajucca ŭ svajoj tvorčaści na bielaruskija narodnyja tradycyi, faĺklor. Radaškovickija kieramičnyja vyraby nie zblytaješ ni z jakimi: jany liohkija, zhrabnyja, vytančanyja i pa formie, i pa źmieście.

Niezdarma žychary Bielarusi, vyjazdžajučy za miažu, razam z suvienirami z iĺnu viazuć i kieramiku jak simval našaj krainy: mahutnych zubroŭ, posud i vazy, upryhožanyja maliunkami bielaruskich krajavidaŭ, kieramičnyja buteĺki z nacyjanaĺnymi napojami, lampadki i šmat čaho inšaha.

Na spažyvieckim rynku kankurencyja zaŭsiody jość, i jana dobry stymul dlia pracy i štodzionnaha pošuku. Zavodskija technolahi razam z navukovymi supracoŭnikami technalahičnaha ŭniviersiteta pracujuć nad tym, kab našy kieramičnyja vyraby byli boĺš tryvalymi, vodaŭstojlivymi i vohnieŭstojlivymi.

A što ž nakont budučyni? U kieramiki, u hliny jana jość. Čalaviek, koĺki žyvie, imkniecca da daskanalaha, a našy vyraby nie toĺki majuć praktyčnaje pryznačeńnie, alie i niasuć u dom pryhažość, dobry mastacki hust. Jany stvarajuć utuĺnaść, nadajuć žyĺliu svojeasablivy nacyjanaĺny kalaryt. Pakuĺ sakrety hliny calkam nie raskryty, u kieramiki jość vialikija i cikavyja pierśpiektyvy raźvićcia.