⁣

Jość u sučasnym Breście muziej, jaki stvorany na miescy, dzie isnavaŭ daŭni horad. Vučonyja-archieolahi raskapali žylyja damy, haspadarčyja pabudovy, vulicy. Pa ich navat možna prajścisia, ujaŭliajučy, jak hudzie hamanlivy natoŭp. Vuń tam, na padvorku, z daliokaj uschodniaj Vizantyi, a moža, sa Skandynavii kupiec pryvioz tavar: darahija aksamity, bliskučyja, zahartavanaj stali miačy, kielichi i kubki z prazrystaha kaliarovaha škla, branzaliety. Čaho tut toĺki niama! A praz dvor krucić majstar hančarnaje kola, vyrabliajučy hlinianyja zbany na prodaž.

Pobač — druhi majstar. Hety na draŭlianym takarnym stanku vyrazaje posud, jaki stavicca na stol. Udaliečyni hudzie horan kuźni, na cely kvartal raznosicca zvon kavaĺskaha molata.

Pra toje, jak uźnik horad, zachavalasia padańnie. Daŭno heta bylo.

Nieviadomy kupiec prabiraŭsia z abozam praz palieskija baloty. Nichto nie viedaŭ, chto jon i kudy jedzie. U tyja staradaŭnija časy nie bylo ni daroh, ni haścincaŭ. Adny toĺki reki, račulki dy ručai. Dzie vada dazvaliala, vazili tavary na lodkach, a pa sušy ciahnuli vazami. Na Palieśsi ž — skroź baloty, voś i trapiŭ toj kupiec u nieprachodnuju dryhvu. Što rabić?

Zahadaŭ jon abdzirać biarozy dy biarostaju šliach hacić. Tak i vyratavaŭsia. Kali ž pradaŭ kupiec tavar i viartaŭsia dadomu, na hetym miescy prynios jazyčnickim baham achviary. A samo miesca ŭ honar biarosty-vyratavaĺnicy nazvali Biareściem. Ad jaho i sučasnaja nazva — Brest.

U staražytnych lietapisach Biareście ŭpieršyniu zhadvajecca ŭ 1019 hodzie, kali tut spyniaŭsia kniaź turaŭski i kijeŭski Śviatapolk. Horad na miažy staŭ krepaściu. U samyja daŭnija časy jon naliežaŭ Turaŭskamu kniastvu. Alie zavalodać Biareściem imknulisia i liachi1, i valynianie, i kijeŭskija rusičy, i rycary-kryžaki, i navat tatary. U čas žachlivaha našeścia manhola-tataraŭ pad Biareściem adbylasia vialikaja bitva.

Zahinula stoĺki voinaŭ, što pa poli siečy niemahčyma bylo prajści.

Kab nadziejna abaranić horad, akramia vysokich i mocnych ścien, pabudavali krepaść u vyhliadzie viežy. Padobnaja krepaść zachavalasia da našych dzion u miastečku Kamianiec, što pablizu Bielaviežskaj puščy. Uzdymalasia vieža vysoka nad horadam i nie dazvaliala vorahu blizka padychodzić da jaho ścien.

Alie nieŭzabavie źjavilasia novaja pahroza z poŭnačy — kryžaki. Kab vyratavacca ad ich napadu, bielaruskija ziemli abjadnalisia ŭ adnu dziaržavu — Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. U novym haspadarstvie Biareście zanialo asablivaje, hanarovaje miesca. Horad pieršym siarod inšych pačaŭ žyć voĺna, pa svaich ulasnych zakonach. Praz Biareście prachodzili ŭsie samyja vialikija darohi z Zachodniaj Jeŭropy ŭ Maskoviju, Kijeŭščynu. Horad chutka ros i kvitnieŭ. Tut isnavala boĺš za piaćdziasiat roznych ramiesnych prafiesij, pravodzilisia štohadovyja kirmašy, uzvodzilisia cerkvy, kaścioly, sinahohi. 3 časam horad staŭ miescam, dzie pravodzilisia dziaržaŭnyja siejmy (pa-sučasnamu — pasiadžeńni parlamienta), prymalisia važnyja rašeńni.

Boĺš za sto hadoŭ nazad u Biareści byla pabudavana vialikaja muravanaja krepaść. Jaje abaroncy mužna supraćstajali niamiecka-fašysckim zachopnikam u samym pačatku Vialikaj Ajčynnaj vajny. U pamiać pra tyja padziei ciapier u krepaści znachodzicca muziej.

Siońnia Brest — bujny pramyslovy horad. Jak i tysiaču hadoŭ nazad, Brest zastajecca pahraničnym horadam. Heta našy varoty ŭ Zachodniuju Jeŭropu. Tut zaŭsiody šmat haściej, daroslych i dziaciej, jakija pryjazdžajuć padzivicca na pryhažość staražytnaha i viečna maladoha horada.