⁣

Hetaj istoty šmat chto aścierahajecca abo prosta baicca, navat mnohija z daroslych. A darma, bo nijakaj škody vuž liudziam nie robić.

Aścierahacca treba nie vuža, a hadziuki, bo kali taja ŭkusić — budzie biada. Tamu liepš paŭzunoŭ nie čapać. Kali na ich nie nastupać, to jany zvyčajna čalavieka nie začepiać. A kali hadziuku zlović paliaŭničy, to z jaje jadu potym zrobiać vieĺmi kaštoŭnyja lieki. Jak bačym, i hadziuka moža prynosić karyść.

A kali vieści havorku pra vuža, to žyvie jon usiudy: u liesie, na balocie, u chmyźniakach, na bierahach azioraŭ, rek i navat, zdarajecca, u bliźkim susiedstvie z liudźmi. Napryklad, kalia vykašanych sažalak abo ŭ hluchich kutkach starych parkaŭ i sadoŭ. Kormicca vuž ślimakami, žabami, žukami, ptušynymi jajkami. Jon dobra poŭzaje pa halinach dreŭ, chutka plavaje ŭ vadzie. Niezdarma i ryba trapliaje jamu na spažyvu. Malyja vužaniaty źjaŭliajucca na śviet z drobnych jajek, padobnych da ptušynych. Ich adkladvaje vužycha ŭ lietašniuju listotu ci miakki viĺhotny moch. Hniazdo vužycha robić na soniečnym miescy. Prelaje liście i moch doŭha trymajuć ciaplo. Voś tak, dziakujučy ciaplu i soniečnym promniam, i vyluplivajucca z jajek malyja vužaniaty. Jany miham raspaŭzajucca z hniazda, bo napačatku ŭ ich šmat vorahaŭ.

Cikaŭny čalaviek, kali sustrenie paŭzuna, adrazu zdahadajecca, chto ŭ jaho na darozie — vuž ci hadziuka. Na haloŭcy vuža zdalioku vidać dźvie žoŭtyja abo aranžavyja pliamki, a ŭ hadziuki ich niama.

Mahčyma, kamu-niebudź pašancuje ŭbačyć samoha vužovaha karalia.

Jak havorać padańni, jon kaliści žyŭ na našaj ziamli. Chadziŭ vužovy karoĺ jak čalaviek, padpirajučysia chvastom, niby kijkom. I nie bylo jamu roŭnaha siarod usich vužoŭ. Na haloŭcy ŭ karalia źziala bliskučaja zalataja karona, a śvijetaŭ jon takim mocnym pośvistam, ažno vodhuĺlie raźliatalasia pa ŭsioj Bielarusi. U sivuju daŭninu našy praščury siabravali z vužami i nie kryŭdzili ich. Sami davali vužam prytulak, karmili ich chliebam i śviežym malakom. Nikoha nie kusaŭ vuž, a poŭzaŭ sabie pa chacie, jak sapraŭdny haspadar. Prysiaduć liudzi paludnavać — i jon tut jak tut, ciahniecca halavoj da ježy. Zdaralasia, chtości z dziaciej nie vytrymlivaŭ i biŭ vužaku lyžkaju pa halavie. Toj pakryŭdžana sykaŭ, adpaŭzaŭ kudy-niebudź u bok ad stala na chvilinu, a potym z inšaha boku znoŭ sunuŭsia da miski. Daŭniej liudzi vieryli ŭ toje, što kali z imi pobač žyvie vuž, to budzie ščaście i dastatak u chacie. A kali vuž pamiraŭ, to haspadary vieĺmi smutkavali i rabili z vužovaha tlušču śviečku na lichi dzień.

Nadydzie biada — zapaĺvaŭ sielianin śviečku, śviatlo ad jakoj razychodzilasia pa ŭsioj ziamli i trapliala navat u samyja hlybokija i ciomnyja nory. Tady ŭsie vužy vypaŭzali sa svaich nor i śpiašalisia na dapamohu dobramu čalavieku. A vioŭ ich vužovy karoĺ z zalatoju karonaju na halavie. I biada zaŭsiody adstupala. Tak vuž abaraniaŭ haspadaroŭ, jakija dali jamu prytulak, i paślia svajoj śmierci.