Беларуская лацінка

Halinka kaliny ŭ liotnym planšecie

M. Nazaranka

Чытаць гэты тэкст кірыліцай

⁣20 maja 1942 hoda na vulicach Liubiercaŭ pyšna ćviŭ bez. Na ŭskrainie huli matory źniščaĺnikaŭ «Jak-1». Novuju techniku asvojvali liotčyki z papaŭnieńnia. Siarod instruktaraŭ, jakija mieli bajavy vopyt, byŭ i liejtenant-ardenanosiec Mikalaj Karnačonak. Kamisija pryniala hatoŭnaść palka i nakiravala jaho na frantavy aeradrom, što znachodziŭsia na poŭnačy ad Varonieža.

Liatajučy z Karnačonkam na bajavyja zadańni, jaho tavaryš Vasiĺ Savieĺjeŭ pierakanaŭsia, što śmielaść i majsterstva, jakija prajaŭliaŭ Mikalaj, zaŭsiody byli asensavanyja, vyvieranyja da drobiaziej. U bai jon paśpiavaŭ chutka acanić situacyju, pryniać praviĺnaje rašeńnie. Časta liubiŭ paŭtarać niavopytnym liotčykam: «Važna, chlopcy, ašalamić voraha, nie dać jamu apamiatacca, a zatym udaryć biespamylkova! Niamr ni chviliny na vahańni. Pavietrany boj vyrašajuć siekundy».

Jak zvyčajna, pierad zachodam sonca lia aeradroma z-za chmar vyskokvaŭ niamiecki «fokier» i kružyŭ, vymańvaŭ śmieĺčakoŭ na boj. A adnojčy śpikiravaŭ i ŭdaryŭ z harmaty pa stajancy samaliotaŭ «Jak-1». Biady nie narabiŭ, bo na adkrytych miescach stajali makiety źniščaĺnikaŭ, a bajavyja mašyny byli zamaśkiravany i stajali zboku. Alie tut ža ŭ dynamiku pačuŭsia holas kamandzira:

— Karnačonak! Na ŭźliot! Dahnać i źniščyć!

Kamandzir źviana kinuŭsia da samaliota. Chutka vyjaviŭ voraha i pačaŭ dahaniać jaho. Toj akazaŭsia nie z palachlivych, raźviarnuŭsia i pajšoŭ na zbližeńnie.

Dvojčy sychodzilisia ŭ labavuju źniščaĺnik «Jak-1» i «fokier», alie vorah nie vytrymlivaŭ i ŭchiliaŭsia ad pramoha sutyknieńnia. Jon nasiŭsia pa niebie to ŭvierch, to ŭniz i ŭvieś čas namahaŭsia ŭdaryć u chvost. Kali ž čarhovy raz pasprabavaŭ paŭtaryć svoj manieŭr, vohniennaja trasa Karnačonka prašyla varožy samaliot. Liotčyki, miechaniki, šafiory, jakija nazirali za bojem, abdymalisia i radavalisia za svajho tavaryša, akružyli źniščaĺnik i pamahli vybracca Mikalaju. Źbivajučysia ad chvaliavańnia, jon paśpiešna havaryŭ Savieĺjevu: «Razumieješ, Vasiĺ, fašyst spadziavaŭsia zamanić mianie ŭ pastku, dumaŭ, niervy nie vytrymajuć… Dy nie vyjšla! Jon ža za svajho fiurera zmahaŭsia, a ja — za Radzimu! Jość ža roźnica!»

Apošni boj Karnačonak pryniaŭ za siemdziesiat kilamietraŭ ad Stalinhrada. Adrazu try «fokiery» napali na čyrvanazorny źniščaĺnik. Karnačonak, ubačyŭšy hibieĺ tavaryša, pahnaŭsia za «fokieram», što kinuŭsia naŭcioki, pa-majstersku źbiŭ jaho i staŭ advaročvać svoj samaliot ad ściarviatnikaŭ, alie nie paśpieŭ… Źniščaĺnik nie hareŭ, a prosta padaŭ. Liotčyk byŭ paranieny, staraŭsia padbituju mašynu pasadzić na «žyvot» u poli. Samaliot to vyraŭnoŭvaŭsia, to torkaŭsia nosam, pakuĺ nie ŭdaryŭsia ŭ śchil jara. Nie ŭzarvaŭsia, bo ŭ bakach užo nie bylo paliva… Heta byŭ apošni, trysta sorak dziaviaty bajavy vyliet Mikalaja Karnačonka. Jamu išoŭ toĺki dvaccaty hod.

Saldaty vyciahnuli z hrudy mietalu planšet. Siam-tam jon patreskaŭsia, adnak usio, što bylo ŭ im, akazalasia celym: karty, raśpisanyja čyrvonymi linijami, fotazdymak žančyny i suchaja halinka kaliny. Na advarotnym baku zdymka ad ruki bylo napisana:

«Karnačonak Aksienia Savieĺjeŭna — mama». Liotčyka pachavali tut ža, lia samaliota.

Aksienia Savieĺjeŭna Karnačonak tak i nie daviedalasia pra hibieĺ syna i paśmiarotnaje prysvajeńnie jamu zvańnia Hieroja Savieckaha Sajuza. Ulietku 1943 hoda jaje zahubili fašysckija karniki.