Harnist
Ja. Zazieka
Lietniaj nočču ŭ akno Mikoly Lipnickaha pastukalisia. Stuk byŭ cichi i aściarožny.
Haspadar, vidać, čakaŭ načnych haściej. Jon chutka ŭstaŭ, zaviesiŭ vokny, zapaliŭ liampu, vyjšaŭ u siency i adamknuŭ dźviery. Braznula kliamka.
Paroh pierastupili dvoje z aŭtamatami. Nie paśpieli partyzany pierahavaryć pra niešta z haspadarom, jak u pakoj zajšoŭ Alieś, malodšy syn Mikoly. Chlopčyk paznaŭ holas svajho nastaŭnika, jaki kaliści vykladaŭ u školie hieahrafiju i pierad vajnoj žyŭ u ich na kvatery.
—A ty, Alieśka, padros, pastalieŭ. Pamiataješ, jak ty byŭ u pijanierlahiery? Liepšym harnistam ličyŭsia, — tvar nastaŭnika aśviaciŭsia dobraj uśmieškaj.
— Pamiataju, Ściadan Pilipavič. Vy ž tady byli načaĺnikam lahiera. A horn ja chavaju…
Uspaminy ŭschvaliavali chlopčyka. Jon raskazaŭ, što školu fašysty adrazu zakryli, vykinuli na vulicu party, spalili knihi, kab nichto nie čytaŭ, za ŭsio rasstrelam pahražajuć. Nie praminuŭ Alieś paprasicca ŭ partyzany. Na heta Ściapan Pilipavič adkazaŭ, što chlopiec jašče maly, a ŭ liesie i daroslym byvaje ciažka, alie sprava znojdziecca i jamu.
Slovy Ściapana Pilipaviča ŭzradavali chlopčyka. Kali partyzany razam z baćkam pajšli, Alieś jašče doŭha siadzieŭ kalia akna, a ŭ dumkach razhortvalisia maliunki hierojskich učynkaŭ, niebiaśpiečnych pryhod.
I voś adnojčy ŭ kancy vioski, na hladkim poplavie, chlopčyki haniali miač. Jany biehali, kryčali, šumieli. Nad imi bylo hlybokaje jasnaje nieba, a ŭ im, byccam sierabrystyja zvanočki, źvinieli žavaranki. Nazirajučy zboku za chlopčykami, možna bylo padumać, što na śviecie niama nijakaj vajny.
Alieś u kamandzie futbalistaŭ byŭ napadajučym. Jon, jak vichor, nasiŭsia pa poli, honiačy pierad saboju miač. Raptam Alieś ubačyŭ hitlieraŭcaŭ.
Pryhnuŭšysia, jany išli žytam u bok liesu.
3 usich noh chlopčyk kinuŭsia na svoj dvor. Ubačyŭšy tam baćku, chlopiec liedź utrymaŭsia pierad im na nahach i zakryčaŭ, što niemcy žytam pajšli da liesu.
Baćka adrazu ŭsio zrazumieŭ:
— Vidać, hitlieraŭcy natrapili na ślied. Mohuć napaści na partyzan niečakana. Treba papiaredzić.
Daroha da liesu byla ŭžo adrezana voraham. Na niejki momant Aliesia achapila rospač. Raptam jon kinuŭsia ŭ chlieŭ, vychapiŭ z patajemnaj schovanki horn, u adzin momant pieraskočyŭ cieraz plot i aharodami vybieh na vyhan.
Alieś nie bieh, a byccam liacieŭ na niabačnych krylach. Tut jamu znajomy kožny kuścik, kožny raŭčuk, kožnaja kanaŭka. Pierabieh vyhan, pačalisia zaraśniki laźniaku, jakimi možna dabracca da partyzan. Chlopčyk papoŭz, bajučysia padniać halavu. Jon poŭz doŭha, prabirajučysia praz kusty, da kryvi abdzirajučy tvar i ruki.
Huščar raptam rasstupiŭsia, paśviatliela. Pierad vačyma ŭźnik tvar nastaŭnika, pryhadalisia jaho slovy: «Znojdziecca i dlia ciabie sprava». Chlopčyk pryŭźniaŭsia na rukach, prysluchaŭsia. Zusim blizka čuŭsia ciažki tupat noh. Alieś nie dumaŭ pra siabie, pra toje, što jon tut adzin, a navokal vorahi. Jon znoŭ poŭz i poŭz.
Kroki čulisia ŭpieradzie i pa bakach. Chlopčyk zrazumieŭ, što dabracca da partyzan i papiaredzić ich jon nie paśpieje. Ad hetaj dumki mocna zabilasia serca, haračaja chvalia raźlilasia ŭ hrudziach. Advaha pierasilila strach.
Alieś ustaŭ na ŭvieś rost i zajhraŭ tryvohu.
I tut ža ŭ nieba ŭźvilasia čyrvonaja rakieta. 3 usich bakoŭ, zachlynajučysia, zastrakatali aŭtamaty. A harnist ihraŭ i ihraŭ… Raptam niešta baliuča stuknula ŭ hrudzi. Ziamlia i drevy zachistalisia ŭ vačach i źnikli. Alieś nie čuŭ, jak partyzany z hulkim «ur-r-r-a-a!» pajšli ŭ ataku. Nie bačyŭ, jak, uciakajučy, padali ad partyzanskich kuĺ hitlieraŭcy.
Kali Ściapan Pilipavič padbieh da Aliesia, toj liažaŭ nieruchoma, mocna ściskajučy ŭ ruce horn.