⁣

Kali prajścisia pa ploščy Svabody i źviarnuć na cichuju vulicu Internacyjanaĺnuju, to možna ŭbačyć nievialiki staraśviecki budynak z mansardaj1 — siadzibny dom Vańkovičaŭ, slavutaha rodu minskich arystakrataŭ. Zbudavali hetuju siadzibu ŭ pryhožym miescy nad poplavam Śvislačy ŭ kancy vasiamnaccataha stahoddzia. Byŭ pry domie sad, u jakim raśli navat hreckija arechi, u dvary — flihieli1, haspadarčyja pabudovy, ujaznaja brama. Alie archieolahi znajšli pad budynkam kamiennyja padziamieĺli jašče siamnaccataha stahoddzia i navat marmurovuju statuju, jakaja zaraz ekspanujecca ŭ muziei.

Lios haspadaroŭ siadziby byŭ burlivy. Mielisia ŭ hetym rodzie i voiny, jak Uladzislaŭ Vańkovič, hieroj vajny 1812 hoda, i siabry tajnych arhanizacyj, što zmahalisia suprać carskaj ulady. Alie samy viadomy z rodu — heta mastak Valiencij Vańkovič. Jaho tvory znachodziacca ŭ liepšych muziejach Francyi, Anhlii, Poĺščy, Litvy, Rasii. I nivodnaha — na radzimie.

Valiencij Vańkovič naradziŭsia ŭ 1800 hodzie ŭ Ihumienskim paviecie ŭ siamji paviatovaha suddzi. Vučyŭsia ŭ Vilienskim univiersitecie, dzie sustreŭ šmat adukavanych, adoranych liudziej, ščyrych patryjotaŭ, jakija chacieli voli dlia svajho naroda, cikavilisia narodnaj tvorčaściu. Valiencij padzialiaŭ ich idealy. Asabliva pasiabravaŭ jon z vialikim paetam Adamam Mićkievičam. Va ŭniviersitecie ŭtvarylisia tajemnyja arhanizacyi studentaŭ: filamaty — tyja, što imknucca da viedaŭ, i filarety — tyja, što liubiać dabradziejnaść. Alie viedy i dabradziejnaść šanavalisia mienš, čym pasluchmianaść. U vyniku arhanizacyi byli vykryty, a ich kiraŭniki aryštavany i saslany. Vańkoviču pašancavala: siabry admaŭliali jaho ŭdziel u zabaronienych hurtkach. I zamiest vysylki Valiencij trapliaje ŭ Pieciarburhskuju akademiju mastactvaŭ. Źjavilisia ŭ jaho siabry i tam.

Paznajomiŭsia Vańkovič i z Aliaksandram Siarhiejevičam Puškinym. Partrety Adama Mićkieviča i Aliaksandra Puškina — samyja viadomyja partrety Valiencija Vańkoviča.

Kali Vańkovič viarnuŭsia na radzimu, u domie nad Śvislačču ŭtvaryŭsia sapraŭdny klub intelihiencyi. Viečarami źbiralisia tam kampazitar Stanislaŭ Maniuška, paet Vincent Dunin-Marcinkievič dy inšyja cikavyja asoby. Pryjazdžali znakamityja hości z Rasii i Poĺščy. I haspadar maliavaŭ ich partrety.

Pamior Valiencij Vańkovič u Paryžy ad suchotaŭ jašče nie ŭ stalym uzroście, poŭny tvorčych zadum. Adam Mićkievič, jaki da kanca znachodziŭsia pobač z siabram, śviedčyŭ, što «ŭ apošnija chviliny pierad śmierciu jon

źjaviŭsia, stohnučy, z vuhliem u ruce, kramzanuŭ pa ścianie…». Pachavany mastak u Paryžy.

Vychavanyja ŭ liubovi da rodnaha kraju, syny Valiencija Vańkoviča stali ŭdzieĺnikami paŭstańnia 1863 hoda. Asabliva vylučyŭsia malodšy syn Jan Edvard — liaśničy, vydatny końnik. Jon uznačaliŭ Bresckuju i Kobrynskuju družyny. Dziorźki byŭ voin, časta napadali jaho žaŭniery na siadziby pamieščykaŭ. Mienavita tady, kali paślia zadušeńnia paŭstańnia majomaść Jana Edvarda kanfiskavali, i źnik znakamity partret Puškina, namaliavany Valiencijem Vańkovičam.

Ciapier u haradskoj siadzibie Vańkovičaŭ znachodzicca filijal Nacyjanaĺnaha mastackaha muzieja. U vyniku rekanstrukcyi draŭliany budynak byŭ razabrany da padmurka, chacia kanstrukcyi doma byli tryvalymi.

Siońnia ŭ muziei adnoŭliena tradycyja śvieckich viečaryn. Jak i kaliści, tut možna pasluchać ramansy i siuity, pahliadzieć na staražytnyja tancy. Možna pry vypadku naviedać kancerty, jakija tut ladziacca, i ŭjavić siabie ŭ pazaminulym stahoddzi, kali ŭ hetym domie ŭmieli canić pryhožaje i addavać svajo žyćcio za voliu.