⁣

Žyžaĺ — heta daŭni boh ahniu, jakoha šanavali našy prodki. Akramia taho, Žyžaĺ byŭ boham kavaĺskaj spravy.

3 daŭniaha-daŭniaha času ad pakalieńnia da pakalieńnia pieradajucca liehiendy pra «cioplaha» boha Žyžalia. Žyvie jon u samych hlybiniach ziamli, kudy nivodnaje čalaviečaje voka nie zazirala. Kali cichieńka chodzić pa svaim padziemnym carstvie, tady prosta sahravaje ziamliu. A kali pačnie śpiašacca dy biehać, vybuchajuć sapraŭdnyja pažary, ažno na pavierchniu vyryvajecca polymia. Harać tady liasy i nivy, zaharajucca navat tarfianyja baloty, dzie čerci z niačyścikami ad liudziej pachavalisia. Hetkim čynam boh ahniu Žyžaĺ dapamahaje Pierunu spravicca sa zlymi pamočnikami Čarnaboha.

Byvaje Žyžaĺ i ŭpartym, i zlosnym. Kali ŭnadzicca dy razachvocicca, šmat škody narobić liudziam pažarami dy zasuchaj na paliach. A jak nahuliajecca ŭvoliu, kali nadakučyć pa śviecie liotać, supakoicca, padabreje, znoŭ u ziamnyja hlybini apuścicca, kab znutry ziamliu sahravać. Na pavierchni ž sioje-toje na pamiać pra siabie pakinie. Tamu i kažuć liudzi, što Žyžaĺ pasialiŭsia ŭ kožnaj chacie, śpić sabie da pary da času ŭ piečy, chavajecca ŭ hrŭbcy1, tulicca na prypiečku.

Nie adno stahoddzie žyvuć liudzi ŭ zhodzie z ahniom. Kab nie Žyžaĺ, to boh choladu Ziuzia pamaroziŭ by nie toĺki malych dzietak, a i daroslych liudziej, chatniuju žyviolu źvioŭ by sa śvietu, vystudziŭ žyĺlio. Alie Žyžaĺ nie dazvaliaje Ziuziu razhuliacca, bo z kim ža tady zastaniecca boh ciapla? Tak dahetuĺ i dužajucca Žyžaĺ z Ziuziaj. Nichto nikomu nie paddajecca, nichto kančatkovuju pieramohu nie śviatkuje. Toĺki na viasnu dy lieta vypraŭliajecca Ziuzia ŭ svaje chalodnyja krainy, kab sily tam nabracca, a maroznaj zimoj razam z miacielicami dy zaviruchami na zaprežanaj vaŭkami bryčcy viarnucca nazad.

A voś Žyžaliu nikoli niama adpačynku: dniom i nočču ščyruje achoŭnik ciapla i žyćcia, nie śpić ni zimoj, ni lietam, ni na chvilinu nie zvodzić vačej. Viedaje, što kali zaśnie, to Ziuzia adolieje jaho, i zapanujuć na śviecie tady cholad i śmierć. Biez ciapla, viadomaja reč, ništo žyć nie moža. A dzie ciaplo, tam radaść, tam zhoda, tam žyvoje žyćcio viruje. Tamu liudzi navučylisia šanavać i padtrymlivać Žyžalia, pavažać jaho staraść, moc i mahutnaść. Šmat piesień, kazak, liehiend, prykazak, zamoŭ, vysloŭjaŭ, zahadak skladziena pra ahoń, pra Žyžalia. Ličylasia, što ahoń valodaje niezvyčajnaj ačyščaĺnaj silaj. Tamu nočču na Kupaĺlie palili vohniščy, skakali praz ahoń, a paślia šukali čaroŭnuju paparać-kvietku, ahieńčyk jakoj pavinien prynieści ščaście.

Liudzi zaŭsiody viedali abierahaĺnuju silu ahniu. Mo tamu ad mahčymaha pažaru zaścierahali siabie taksama ahniom. Kab padčas navaĺnicy hrom z malankaj nie narabili škody, u chacie zapaĺvali hramničnuju śviečku. Ličylasia, što najboĺš karysny žyvy ahoń, zdabyty treńniem dreva ab dreva. Taki ahoń liečyć chvorych, jašče dužejšymi robić zdarovych, prahaniaje z chaty niačystuju silu, nadziejna razhaniaje ciemru i cholad. Nieĺha bylo kidać u ahoń ničoha drennaha, niačystaha, bo heta źniavaha boha ahniu.

Laskavy ahoń zaŭsiody dadavaŭ čalavieku radaści, dobraha nastroju, śviatočnaści. Niezdarma vabiać da siabie kupaĺskaje vohnišča, turyscki kaścior, pastuchova ciapieĺca, pryvietny ahieńčyk u načnym aknie. A liudskaja radaść, vyklikanaja ahniom, dahetuĺ žyvie ŭ kaliarovych iliuminacyjach, kviacistych fiejervierkach, maliaŭničych saliutach.