Zdrada
M. Paźniakoŭ
ISožny hod ulietku Michaś abaviazkova naviedvaje svajo cichaje ZaHiroddzie, dzie naradziŭsia, pražyŭ siamnaccać samych jarkich na Urpžańni hadoŭ. I kožny raz, naviedvajučysia tudy, zhadvaje pierimuju ŭ jaho žyćci zdradu. Sustrakaje časam i svajho adnaklaśnika, hmbroŭstva z jakim, abpalienaje toju zdradaju, tak i nie adnavilasia.
Zdarylasia heta ŭ pieršym klasie. Byla viasna, laščyla ziammio lahodnaje soniejka. Da Michasia prybieh jaho najliepšy siabar .IIimpka i prapanavaŭ pajści da raŭčuka i pakatacca na kryhach. I Iphulialisia jany ŭvoliu, alie i vady ŭ boty panabirali. Treba bylo bihčy dadomu, kab vysušycca. Dy Lioška niečakana prapanavaŭ rpsislaści ciapieĺca kalia raŭčuka. Pa-zmoŭnicku ŭśmichajučysia, hiabar dastaŭ z kišeni zapalki.
Chutka sabrali haĺlia, palak, alie ahoń rasklaści nie ŭdalosia: usio bylo syroje. Tady Lioška pakazaŭ na stažok salomy, što žaŭcieŭ na susiedskich hradach. Pačali jany vyskubać sa stažka pliažaluju za zimu salomu. Zavichajučysia, Michaś i nie prykmieciŭ, nk jaho siabar čyrknuŭ zapalkaj. Adčuŭšy dym, Michaś padskočyŭ da Lioški. Jany pačali rukami źbivać polymia z absušanaha pn viasnovym soncy stažka, alie patušyć jaho nie ŭdavalasia.
— Patrebna viadro, vada ž pobač, — zašaptaŭ spalochany Lioška.
Michaś strymhaloŭ kinuŭsia pa viadro. Ubieh u chatu, uchapiŭ pieripaje viadro, jakoje trapilasia pad ruki. Alie kalia varotcaŭ na aharod jaho, mokraha, spynila maci i zahadala lieźci sušycca na pieč.
— Mamačka, puści, ja chutka viarnusia, — zaplakaŭ Michaś, bajučysia vydać Liošku.
U hety momant kalia stažka, abvitaha polymiem, pačulisia kryki, i maci, zaŭvažyŭšy pažar, kinulasia z viadrom tudy. Pa jaje tvary Michaś zrazumieŭ, što jana pra ŭsio zdahadalasia. Boĺš taho, maci, napeŭna, paličyla padpalypčykam syna.
“Užo kali Michaś sahreŭsia na piečy, maci viarnulasia ŭ chatu. Jana plakala. Michaś taksama horka zaplakaŭ ad taho, što maci plača praz jaho, dy jašče nievinavataha. |”
Praz koĺki času pryjechaŭ z pracy tata, jakomu, viadoma, susiedzi ŭsio raskazali. Baćka ściahnuŭ syna z piečy, i jahonaja papružka zaskakala pa cielie Michasia. Maci prybiehla na dapamohu, vyrvala z baćkavych ruk papružku. Tata pavioŭ syna da Lioški. Michaś uzradavaŭsia, spadziejučysia, što nieŭzabavie ŭsio vyśvietlicca. Alie Lioška, jaki ŭminaŭ doma višniovaje vareńnie, spakojna i ŭpeŭniena zajaviŭ, što stažok padpaliŭ Michaś, a jon padniaŭ kryk i paklikaŭ liudziej, dziakujučy čamu ŭdalosia ŭratavać pabudovy. Lioškava zdrada baliuča apiakla ŭsiu Michasiovu istotu.
Jon nikoli nie pryhadvaŭ Liošku toj vypadak, choć dziesiać hadoŭ jany vučylisia ŭ adnym klasie. I toĺki hadoŭ praz tryccać, kali ŭ chacie haspadara taho stažka ŭ prysutnaści Lioški Michasiu znoŭ nahadali, što jon liedź nie spaliŭ usiu siadzibu, a Lioška vyratavaŭ, jok, spakojna i ćviorda hlianuŭšy ŭ Lioškavy vočy, skazaŭ:
— Moža, ciapier pryznaješsia, jak usio bylo?
Aliaksiej sumieŭsia, alie zajaviŭ, što navat nie pamiataje taho zdareńnia.
Kryŭda na Liošku raźviejalasia daŭnym-daŭno. Tamu, pryjazdžajučy na radzimu i vypadkova sustrakajučy Aliaksieja, Michaś zaŭsiody padajo ruku. I tady jamu stanovicca škada Aliaksieja, bo pa vačach razumieje, što niedzie na dnie jaho dušy varušycca kvolaje adčuvańnie viny. Škada, što jon nijak nie zdahadvajecca pazbavicca ad jaho adnym slovam: «Prabač».