Беларуская лацінка

Loś

U. Jahoŭdzik

Чытаць гэты тэкст кірыліцай

Loś — liasny asilak, alie nikoha nie kryŭdzić. Rohi lasinyja byccam karona. Peŭna, za silu i dabryniu nosić hetuju karonu loś. I toĺki raz u hod śkidaje jaje z halavy. A zamiest śkinutaj u jaho vyrastaje novaja, jašče boĺšaja i pryhažejšaja. Pa lasinaj karonie, kažuć paliaŭničyja, možna navat vyznačyć uzrost žyvioliny: koĺki na rahach sučkoŭ-adrostkaŭ, stoĺki i hadoŭ lasiu.

Mahutnymi rahami i vostrymi kapytami loś baronicca ad liutych drapiežnikaŭ — vaŭkoŭ, a zaadno achoŭvaje lasich — svaich biazrohich siabrovak. A vosieńniu, pa ranišniaj i viačerniaj zary, jak i naliežyć sapraŭdnym rycaram, lasi śpiašajucca na rycarski turnir, jaki jašče nazyvajuć lasinym honam. U hety čas jany poklična ravuć, byccam trubiać u staradaŭnija truby, i dalioka pa barach i liasach kocicca pahroźlivaje hluchoje recha.

Niama cikaviejšaha vidovišča, kali na prastornaj liasnoj palianie sustrenucca lob u lob, rohi ŭ rohi dva sapierniki i pačynajuć mieracca silami. Dalioka pa navakoĺli raznosicca suchi tresk zaciataj bojki i raźjatranaje dychańnie. Liacić z-pad kapytoŭ moch, lomicca pad ciažaram mahutnych tuš uźliesak.

Byvaje, lasi razychodziacca, kab adpačyć, i z novaj silaj kidajucca adzin na adnaho, až pad nahami ŭ ich stohnie ziamlia.

Narešcie adzin sa źviaroŭ, slabiejšy, nie vytrymlivaje šalionaha naporu i paśpiešliva, biez ahliadki, chavajecca ŭ huščary. A pieramožca z horda ŭźniataj karonaj zastajecca na palianie i potym razam z maladoj lasichaju śviatkuje pieramohu, abhryzajučy horkuju asinavuju karu.

Minaje nialiohkaja halodnaja zima. Viasnoju ŭ lasinych statkach źjaŭliajucca malyja lasianiaty. Jany cybatyja i niaŭkliudnyja, harbanosyja, jak i ich baćki, z vialikimi lapušystymi vušami. U niavoli lasianiaty liohka pryručajucca, toĺki nie skupisia na lasunki-pačastunki. Lasi naohul vieĺmi davierlivyja, časta sustrakajucca blizka ad liasnych ściežak i daroh. Časam zavitvajuć u viaskovyja harody, haradskija liesaparki. Dlia ich nie pieraškoda šyrokija reki, hlybokija aziory, bo lasi dobra plavajuć. Navat samyja nieprachodnyja baloty jany adoĺvajuć dziakujučy svaim kapytam.

Adnojčy davialosia mnie sustreć lasia na ŭskrajku horada. Vyjšaŭ ja na ściežku, što viala da Śvislačy. Minuŭ husty višniak, apynuŭsia ŭ lahčynie, dzie ros aĺšeŭnik. Raptam z niedaliokaha chmyźniaku pačuŭsia tresk. Hliadžu i nie vieru sabie samomu. Loś! A dakladniej — lasicha, bo halava biez karony. Jana vybiehla krokaŭ za tryccać ad mianie. Bielyja cybatyja nohi liohka nieśli dužaje buraje tulava. Pryhožaja harbanosaja morda troški ŭśkinuta ŭhoru, vialikija čujnyja vušy natapyrany.

Ščyra skazać, ja spačatku razhubiŭsia ad takoj niečakanaj sustrečy.

Adkuĺ uzialasia tut, na haradskoj uskrainie, heta pryhažunia? Što jaje pryvialo siudy? Niaŭžo ŭnačy zabludzilasia? A lasicha tym časam imčala prosta da draŭlianych budynkaŭ, za jakimi hruvaścilisia šmatpaviarchovyja damy.

Ja nie strymaŭsia, puściŭsia podbieham za lasichaj. Choć i dakaraŭ siabie: liepš pakinuć žyviolinu ŭ spakoi.

Haspadynia sadu, u jaki nakiravalasia lasicha, byla jakraz na dvary. Ja paklikaŭ haspadyniu za chatu, tam my i ŭbačyli kalia maladoj jablyni liasnuju hościu. Alie samaje dziŭnaje, što lasicha paślia našaha źjaŭlieńnia nie kinulasia ŭciakać. Jana zamierla na miescy z nahnutaj da ziamli halavoju, navat nie varušyla naściarožanymi vušami. Stajala i pazirala na nas, a my na jaje. «I čamu ja nie zachapiŭ z saboju fotaaparat?» — užo katory raz dakaraŭ ja siabie. Tut raptam haspadynia sadu schapila niejkuju palku i kryknula:

Nu, čaho staiš? Tam u mianie buĺba pasadžana. Idzi, idzi adsiuĺ, a to zaraz sabaku spušču!

Na dušy stala prykra, i ja nie staŭ čakać, pakuĺ lasicha schavajecca za čaromchavymi kustami. Moŭčki pajšoŭ damoŭ. A pa darozie dumaŭ: «U kazkach zvyčajna byvaje ščaślivy kaniec. I z hetaju liasnoju hościaju taksama ŭsio budzie dobra».