⁣

Na Poŭnačy jašče, mabyć, viasna, samaje liepšaje — para pieršaha liścia. Kali ž samaliot, doŭha źnižajučysia nad sopkami, aziarynami i chmyźniakami, sieŭ narešcie na aeradromie, my zrazumieli: i na Poŭnačy bylo lieta. Roŭna śviacila bielaje iskrystaje i nie vieĺmi vysokaje sonca. Uzboč darohi, što adniekuĺ z-za pakryŭlienych, zamšelych dreŭ padstupala da aeradroma, navalam liažala vialikaje kamieńnie. Jano panakidana tak husta, što šmat jakija dreŭcy, zacisnutyja pamiž kamianiami, pasochli, a ŭhoru tyrčać tonkija stvaly. Zdajecca, u niejkuju strašnuju chvilinu chmyźniaki spalila, vysušyla tajemnym, biaźlitasnym i zlym ahniom. A voś pamiž darohaj i sopkaj nizina z ciomnaj vadoj, abkružanaja siamtam roŭnaj sakavita-zialionaj asakoj. Biarozka pachililasia nad vadoj, zlamalasia, niby ruka ŭ lokci, i prama pajšla ŭhoru, husta pierapliala pasiečanyja, pakaliečanyja vietram suki. A z vady vystupajuć na pavierchniu, šarejuć suchija śpiny valunoŭ. Jedzieš daliej — puĺchnyja, niby paduški, kupiny pamiž lazy, rabin i biaroz. Heta taksama kamiani, zaslanyja jahadnikam i mocham.

A što heta? Ja paznaju ciabie, vysokaja holaja sopka z karžakavataj liermantaŭskaj sasnoj na kručy. Mahutna, strašna ahalilasia paroda, strašna i adzinoka, mabyć, na kručy saśnie z šatrom, raśkidzistym i redkim, jak liście paparaci. Što tabie śnicca, sasna, siarod hetaj pustečy? Cudoŭnaja zialionaja paĺma, jakuju pieścić zalatoje sonca? Blakitny šum mora i bielyja parachody? Aksamitna-ciomnyja nočy z bujnymi zorami?

Zialionyja abo bielyja kazačnyja harady? Ci nie tvaju tuhu niasuć pravady ad slupa da slupa, abkladzienaha ŭnizie šerym kamieniem?

Sopki, skaly, valuny. Hliadziš — i takoje ŭražańnie ŭ ciabie, što tut, pad hetym niebam, prajšoŭ, zabaŭliajučysia svajoj silaj, niajnačaj jak volat. Jon nikoli ŭžo nie vierniecca siudy, alie ŭsio tut žyvie jaho bieznadziejna-razhuĺnaj voliaj, na ŭsim piačatka jaho ciažkaj, nievymiernaj sily ruki. Zdajecca, i drevy nachiliajucca da ziamli i tamu nie majuć advahi raści ŭhoru, što ŭražany hetaj volatnaj silaj i źniemahajuć pad joj.

Šmat što nahadvaje tut pra maladość ziamli. Pra toje, jak plavilasia, kliekatala haračaja mahma, jak tysiačahoddziami lilisia na ziamliu šumlivyja daždžy. Ziamlia ŭsio kliekatala, buĺkala, ppadala pavoli, jak ciesta ŭ dziažy. Ziamlia astyvala, raskolvalasia, mianialisia miescami suša i mora, uźnimalisia ŭhoru chrybty, prachodzili miezazoi i palieazoi, pierajnačvajučy na svoj lad zmročnyja landšafty. I voś užo ziamlia zakavana ŭ liedavik, moža, tryccać, a moža, dvaccać tysiačahoddziaŭ nazad. Niedzie tam, dzie sychodziacca ciapier miežy Finliandyi, Narviehii i Rasii, byŭ asiarodak liedavika, chalodnaje carstva jakoha kančalasia nie bližej jak lia Kijeva. Koĺki času spatrebilasia, kab parušyŭsia spakoj chalodnaj mahily, kab pryjšli ŭ ruch iĺdy, źniščajučy ŭsio na svaim šliachu, rujnujučy hory, kapajučy aziory, zahrabajučy za saboj ziamliu? Šyrokaja śpina liedavika niesla na sabie kamiennyja hlyby, a liedavikovyja vody dalioka na poŭdzień zmyvali hliej. Liedavik spustašaŭ ziamliu ŭ adnym miescy, kab addać jaje bahaćci liudziam u druhim. Žyćcio krasavala na Poŭdni, a na Poŭnačy byli cholad i pusteča, miortvaja ziamlia i čezlaja raślinnaść. Tak Poŭnač achviaravala saboj…