Беларуская лацінка

Niamiha

A. Butevič

Чытаць гэты тэкст кірыліцай

Tysiačami blakitnych niciej pierasiakajuć našu Bielaruś šmatlikija ručai, reki, rečki, račulki. To zalivista, to cicha, to sierabrysta, to huĺliva piajuć jany slavu bielaruskamu kraju, ažyŭliajuć i azdabliajuć jaho voblik. Dy jość siarod ich adna, niepaŭtornaja, spradviečnaja, lietapisnaja, sapraŭdny simval bielaruskaj stalicy. Adnak ubačyć jaje skladana, praplyści niemahčyma, a voś chadzić pa joj možna choć kožny dzień.

Varta spuścicca z pliaca Voli, jak vy ŭžo budziecie na vulicy Niamizie i zmožacie pačuć šapatki holas historyi.

Vučonyja i dahetuĺ spračajucca pra toje, z jakoj rakoj treba źviazvać pačatak lietapisnaha Mienska — z Niamihaj abo z Mienkaj. Fakt ža bitvy na Niamizie nie vyklikaje piarečańniaŭ, bo paćviardžajecca i ŭ «Slovie pra pachod Iharavy», i ŭ Laŭrenćjeŭskim lietapisie.

Nazva Niamiha boĺš viadomaja siońnia pa sučasnaj adnajmiennaj vulicy ŭ Minsku. Heta samaja staražytnaja vulica staradaŭniaha horada zabudoŭvalasia ŭzdoŭž raki. Daŭnym-daŭno jana byla vymaščana draŭlianym naścilam, jaki šmatrazova ŭtoptvaŭsia ŭ balotnuju hraź i šmatrazova naścilaŭsia nanava, bo vulica i raka znachodzilisia ŭ samym niźkim i samym zabaločanym miescy. Dadavaŭ klopatu znakamity i viečna šumny Nižni rynak. Tut na praciahu mnohich stahoddziaŭ liudzi na praktycy ŭstalioŭvali rynačnyja adnosiny nie toĺki pamiž saboj, a i z daliokimi ad Mienska kupcami.

Tahačasnaja Niamiha nahadvala znakamituju itaĺjanskuju Vieniecyju: mienskija damy, u asnoŭnym draŭlianyja, ciesna toŭpilisia na samym bierazie raki. A sama jana ciakla prosta pasiaredzinie vulicy. Tamu haradžan dajmali častyja zataplieńni i pavodki.

U dzieviatnaccatym stahoddzi na Niamizie zbudavali niekaĺki vadzianych mĺšoŭ, pierakryli jaje placinaj. Alie raka nie chaciela zdavacca. Jaje papaŭniali ściokavyja vody, daždžy, ručai. I tady Niamiha stanavilasia hroznaj i vajaŭničaj. Razam sa Śvislačču jana zalivala padvaly, mahaziny, sklady, žylyja pamiaškańni, znosila sparachnielyja damy.

Zdaralisia i čalaviečyja achviary.

Pastupova na raku IIjamihu nastupali novyja pabudovy, jaje niaphčadna zaśmiečvali. Dy raka buntavala, supraciŭlialasia. Minčanie nie adzin raz vymušany byli ratavacca ad stychii praz vokny svaich damoŭ.

Tak i zmahalisia jany biaskonca — vulica Niamiha z rakoj Niamihaj. Dy nichto hetaha zmahańnia nie vyjhraŭ. Usio boĺš drabniela raka, pastupova sastupajučy naporystaści liudziej. Urešcie jaje vymusili liehčy ŭ bietonny kaliektar — spačatku ŭ 1928 hodzie i kančatkova ŭ 1955-m. Nichto z taho času nie čuje boĺš plioskatu Niamihi.

Siońnia lia mosta praz Śvislač u Trajeckim pradmieści možna ŭbačyć, jak točycca z bietonnaj truby strumień niekali śĺšnaj, paŭnavodnaj i virlivaj Niamihi. Bierahi jaje šmatrazova byli kryvavymi ad śmiarotnaj siečy. Jany ŭzhadavali siońniašniuju stalicu Bielarusi.

Toĺki dlia cikaŭnych i dapytlivych dremlie ŭ centry našaj stalicy lietapisnaje vodhuĺlie daŭnich padziej. Toĺki časam čujucca tut zhadki daliokich bitvaŭ, kali na IIjamizie snapy slali halovami, malacili staĺnymi ich capami, viejali dušu ad ciela.

Adnak zvany Niamihi i siońnia pokličnym recham adhukajucca ŭ sercy kožnaha nieabyjakavaha čalavieka, abudžajuć jaho śviatoje pačućcio pavahi i zamilavańnia da rodnaj ziamli, pačućcio, uzhadavanaje i vypiestavanaje našaj pakručastaj historyjaj, našymi talienavitymi, apantanymi i žyćcialiubnymi prodkami.