⁣

Mastaka Jazepa Drazdoviča možna nazvać pieršym bielaruskim kasmanaŭtam. Kali škoĺny nastaŭnik Cyjalkoŭski toĺki pačynaŭ rabić prajekty kaśmičnych karablioŭ, lietucienny mastak z zaścienka Puńki na Vilienščynie ŭžo pisaŭ dzivosnyja kaśmičnyja krajavidy. Jon detaliova apisvaŭ źniešnaść žycharoŭ Miesiaca, Vieniery, Saturna, raśliny na daliokich planietach, maliavaŭ ekzatyčnyja piejzažy.

U padarožžy na inšyja planiety Jazep Drazdovič zanatoŭvaŭ «ubačanaje» biez asablivaha ździŭlieńnia, niby apisvaŭ susiedski padvorak. Pisaŭ pra toje, što na Miesiacy šmat vadaspadaŭ, astravoŭ, na Marsie — roŭnaja ściana skal z voknami, adkuĺ danosiacca mieladyčnyja huki…

Jak važna dlia mastaka być upeŭnienym u svaim bačańni Suśvietu! Na žaĺ, sam Jazep Drazdovič nie mieŭ mahčymaści navat pahliadzieć u telieskop: uvachod u absiervatoryju Vilienskaha ŭniviersiteta imia Stefana Batoryja byŭ platnym, a mastaku časam nie bylo za što zdać palito ŭ harderob.

Zornaje nieba nad nami. Čym jano vabić čalavieka? Jakuju silu maje nad im? Jazep Drazdovič u spaścižeńni kosmasu kiravaŭsia intuicyjaj, uzychodziŭ na svaje arbity ŭ snach. Da rečaisnaści mastaka viartaŭ klopat pra chlieb štodzionny. Viartali zamki i haradziščy, jakija jon zamalioŭvaŭ dlia naščadkaŭ. Viartali naśmieški siabroŭ i znajomych, jakija zachaplieńnie mastaka ličyli dzivactvam.

Kali nie bylo za što kupić farbaŭ i palatna, jon braŭ u ruki piaro i z natchnieńniem pisaŭ pra kosmas. U 1932 hodzie Jazep Drazdovič zakončyŭ navukovuju pracu pra pachodžańnie planiet, paslaŭ jaje ŭ Minsk, u Akademiju navuk. Alie adkazu tak i nie atrymaŭ. Projdzie siemdziesiat šeść hadoŭ, i ŭ centry Jeŭropy pabudujuć vialiki kalajdar z toj samaj metaju — kab daviedacca, jak utvarylasia Soniečnaja sistema.

Ad pryrody lietucieńnik, Jazep Drazdovič umieŭ prynieści liudziam i praktyčnuju karyść. Jon azdobiŭ vokladku pieršaj knihi Kanstancyi Bujlo «Kurhannaja kvietka». Dlia Vilienskaj bielaruskaj himnazii namaliavaŭ pieršy ŭ historyi žyvapisny partret Francyska Skaryny. Pa prośbie ziemliakoŭ raśpisaŭ stalovuju ŭ miastečku Lužki. Liudzi abiedali, a voka im ciešyli jarkapioryja ptuški, jakija, niby ŭ vyraj, pryliacieli na našu planietu z Marsa ci Vieniery. Dlia prydarožnych kapličak Drazdovič rabiŭ draŭlianyja fihury Božaj Maci, śviatych i aniolaŭ. Niahliedziačy na ciažkaje materyjaĺnaje stanovišča, mastak išoŭ ad vioski da vioski, ad miastečka da miastečka i rabiŭ svaju pracu dzielia liudziej.

Jazep Drazdovič uvasobiŭ u vyjaŭlienčym mastactvie Bielaruś, jaje kuĺturu i historyju. Šerah rabot jon pryśviaciŭ zamkavamu dojlidstvu Bielarusi i Litvy: «Mir», «Kreva», «Lida», «Halypany»… Mastak stvaryŭ partrety polackich i smalienskich kniazioŭ, slavutych histaryčnych asob, piśmieńnikaŭ.

Adviečny spakoj panuje na kaśmičnych palotnach Jazepa Drazdoviča. I mory tam nie viedajuć štormaŭ, i sady zacišnyja, i kaktusy stajać nieruchoma, jak marmurovyja kalony. A na ziamli jaho liubimaja stychija — viecier. Na hrafičnym maliunku «Śviatar-mudrec» prysutnaść vietru adčuvajecca va ŭsim: u valasach staroha, u jaho adzieńni, u toŭstaj knizie, jakoj nie cierpicca chutčej hartacca, u pryhnutych vieršalinach dreŭ.

U niapoŭnych šeśćdziasiat šeść hadoŭ Jazep Drazdovič zachvareŭ.

Pamior jon u 1954 hodzie, spačuvaĺna pramoviŭšy da svaich ziemliakoŭ:

«Vy pra mianie jašče zhadajecie…»

Praz try hady paślia śmierci mastaka ŭźliacieŭ na kaliaziemnuju arbitu pieršy štučny spadarožnik. Praz siem hadoŭ śviet vitaŭ pieršaha kasmanaŭta — Juryja Haharyna sa Smalienščyny. Praz dzieviatnaccać hadoŭ u kosmasie pabyvaŭ Piotr Klimuk z Brestčyny. Praz dvaccać try hady našaj blakitnaj planietaj liubavaŭsia z kaśmičnych vyšyniaŭ Uladzimir Kavalionak, jaki naradziŭsia na Minščynie. Usie jany pa-svojmu raskazali pra ŭbačanaje. A Klimuk navat napisaŭ zachapliaĺnuju knihu

«Zory — pobač», jakoj padlietki začytvajucca da hetaj pary.

Alie pieršyja apaviadańni pra kosmas bielarusy pačuli ŭsio ž ad Jazepa Drazdoviča. I nie toĺki pačuli, alie i ŭbačyli nieziamnyja krajavidy, što ŭjaŭlialisia mastaku ŭ dzivosnych snach. I tamu jon nazaŭsiody zastaniecca dlia nas pieršaadkryvaĺnikam tajamničaj kaśmičnaj prastory.