⁣

Karotkija radki chroniki frantavych padziej, datavanyja 4 lipienia 1944 hoda, śviedčać, što za pieryjad z 23 červienia pa 4 lipienia bylo ździejśniena boĺš za piaćdziasiat piać tysiač samaliota-vylietaŭ. Navat i siońnia hetyja karotkija radki i strohija ličby ŭražvajuć. Za siem dzion červienia i čatyry dni lipienia ŭ nieba nad našaj ziamlioj piaćdziasiat piać tysiač razoŭ uźliatali advažnyja sokaly — pa piać tysiač kožny lietni dzianiok, pa hadzinach nabližajučy śvietly dzień vyzvalieńnia. I kožny saldat, kožny mirny žychar, ubačyŭšy čyrvonyja zorki na krylach samaliotaŭ, upliataŭ u hrozny hul radasny voklič: «Našy! Našy imčać!»

I dalioka nie kožny ŭ tyja haračyja i kryvavyja dni i nočy lieta sorak čaćviortaha viedaŭ, što tam, u vyšyni, u samaliotach, što niasuć vyzvalieńnie bielaruskamu kraju ad fašysckaj navaly, hučyć i francuzskaja mova. I, mabyć, pačuŭšy jaje ŭ svaich šliemafonach, ździŭlienyja fašysckija liotčyki na niejki mih hubliali duchoŭnuju raŭnavahu, razhubliena azirajučy blakitnuju prastoru navokal siabie. I nie raz hetaje imhnieńnie razhublienaści nie na ichniuju karyść vyrašala zychod malankavaha pavietranaha boju.

Pra śmielaść, mužnaść i kiemlivaść pilotaŭ-francuzaŭ sa źniščaĺnaj eskadryĺli «Narmandyja — Nioman», što vajavala ŭ niebie Bielarusi ŭ dni pieramožnaha nastuplieńnia našych vojsk ulietku sorak čaćviortaha, vieĺmi prafiesijna, zajmaĺna i praŭdziva napisaŭ u svaim ramanie «Darohi biez śliadoŭ» vydatny bielaruski prazaik Anton Alieška.

Piśmieńnik naradziŭsia ŭ Sluckim rajonie Minskaj voblaści i prajšoŭ usiu Vialikuju Ajčynnuju vajnu, ad pieršaha i da apošniaha dnia, da poŭnaj i vieličnaj našaj pieramohi. U toj hod, kali hitlieraŭcy pa-zladziejsku napali na našu krainu, jon skončyŭ Vajenna-miedycynskuju akademiju, a daliej frantavy lios źvioŭ jaho sa źniščaĺnaj eskadryĺliaj, jakuju skladali francuzskija liotčyki. U siabie na radzimie jany nie mahli siadzieć sklaŭšy ruki, bo dobra razumieli, što na prastorach Rasii vyrašajecca nie toĺki lios hetaj ziamli, alie i budučynia rodnaj im Francyi.

Anton Alieška mocna pasiabravaŭ z advažnymi francuzskimi liotčykami, jakich pryviali ŭ źniščaĺnuju eskadryĺliu «Narmandyja — Nioman» ciažkija i pakručastyja ściežki vajny. Jon pravodziŭ u boj kožnaha, z tryvohaj hliadzieŭ, jak źnikajuć u pavietranaj prastory imklivyja źniščaĺniki, i ad dušy radavaŭsia, kali bačyŭ, jak jany vynyrvajuć z toj ža prastory i z prastrelienymi krylami i fiuzieliažami sadziacca na pryfrantavym aeradromie. Jon krataŭ rukami mieciny ad fašysckich kuĺ, i jamu bylo baliuča, byccam byli prastrelieny jaho ŭlasnyja pliečy. Tamu hetak ździvila i ŭschvaliavala čytača kniha piśmieńnika, u jakoj adkrylasia novaja i jarkaja staronka žachlivaj biady, što navisla nad ziamlioj i narodam Bielarusi.

Nazvu knihi padkazala piśmieńniku nieba. Adnojčy, užo ŭ mirny čas, nazirajučy za samaliotam vysoka ŭ niebie, jon skazaŭ: «Voś praliacieŭ — i znaku niama, jak daroha biez śliadoŭ». Tak i byla znojdziena nazva dlia knihi.

Nieba vajny i nieba mirnaje — daroha, sapraŭdy, biez śliadoŭ. Alie heta toĺki na pieršy pohliad. Śliady z toj blakitnaj vysi anikudy nie źnikajuć, ich adbitak kladziecca na darohi ziamnyja i na ich zastajecca nazaŭždy, kali śliady hetyja pakidaje mužnaje i śmielaje serca. A z tych śliadoŭ skladvajecca taja vialikaja daroha, na jakoj sumlienny čalaviek sustrakaje svaju budučyniu.

U našaj rodnaj Bielarusi daroha heta śvietlaja i šyrokaja, i ad dumak pra heta ŭ dušy zaŭsiody śviata.