Беларуская лацінка

Try koly na hlinie

S. Tarasaŭ

Чытаць гэты тэкст кірыліцай

Ranicaj Jafimka pračnuŭsia ŭ pradčuvańni ščaślivaha dnia. Učora ŭviečary baćka abiacaŭ pakazać sakrety svajho majsterstva. A majstar jon, Butrym, byŭ viadomy i znakamity. 3 usiaho Viciebska prychodzili da jaho pa hliniany posud. Navat kniaź čas ad času prysylaŭ svaich sluh vybrać što-niebudź z hatovaha posudu ci zakazać novy.

Viadoma, hlinianyja vyraby pryhožyja, alie ž i bjucca chutka. Nichto nie ŭmieŭ tak rabić posud, jak Jafimkaŭ baćka. Liudzi kazali, byccam Butrym znajecca z niačyścikam, bo nadta mnoha pašany ŭ horadzie za pracu i rozum. Praŭda, niačyścika Jafimka nikoli nie bačyŭ ni ŭ chacie, ni ŭ majsterni, a voś što da baćki chadzili vićbičy raicca pa roznych spravach — praŭda. Siońnia ž baćka abiacaŭ i jaho navučyć mudraści hančarnaj.

Chlopčyk miham prahlynuŭ śniedańnie, vyliez z-za stala. Maci toĺki dzivilasia, a baćka paśmiejvaŭsia. Jafimka chucieńka apranuŭ staryja štoniki, u jakich nie škada bylo i ŭ hlinu zalieźci. A baćka padaŭ jamu jašče i fartušok, śpiecyjaĺna pašyty dlia hetaj pracy.

Na dvary baćka spačatku pakazaŭ synu hlińnik, u jaki, Jafimka viedaŭ, kožnaje lieta baćka pryvoziŭ i zakladvaŭ hlinu, što potym išla na vyraby.

Baćka raskazaŭ, što ŭ roznych miescach hlina roznaja. Jaje adroźnivahoć na smak. Hlina, u jakoj mnoha viĺhaci, tlustaja, a harščok z takoj hliny, sochnučy, treśnie na soncy i ŭ ciani. U hlinie, šurpataj i suchoj na smak, vyrab treśnie, kali buduć abpaĺvać. Tamu roznyja hatunki hliny treba staranna źmiešvać, trymać u hlińnikach usiu zimu, i toĺki pa viaśnie hlina budzie hatovaja.

Usia majsternia byla zastaŭliena hančarnymi vyrabami. Usiudy, na palicach i na padlozie, ciešyli voka vialikija i malieńkija harški, misy, kubki, zbany i zbanočki. Pasiarod majsterni stajala kruhlaja, nie vieĺmi šyrokaja lava, z adnaho kraju jakoj, u adtulinie, bylo zamacavana kola. Hetaje kola baćka nazvaŭ hančarnym kruham, na jakim robicca ŭsio: i harščok, i zbanok. Baćka sprytna paklaŭ u siaredzinu kruha kavalak hliny, z jakoj budzie donca harška, a potym pačaŭ vykruhliać ścienki.

Jafimka taksama ŭziaŭ kavalak hliny, zahadzia raźmiaty baćkavymi rukami, paklaŭ na kruh i pastupova, šnur za šnuram, pačaŭ jaje nalieplivać. Potym Butrym kruciŭ kruh, a syn abiedźviuma rukami nadavaŭ haršku formu. Jak ža jon radavaŭsia, kali z-pad jaho ruk vyjšaŭ harščok, amaĺ taki ž, jak i baćkaŭ.

Baćka ŭziaŭ tonkuju viarovačku i zrezaŭ miakkuju hlinu pad doncam, kab harščok možna bylo źniać z kruha. Zastavalasia toĺki hety harščok vysušyć.

Jafimka aściarožna pieraviarnuŭ jašče mokry harščok dahary i ŭbačyŭ na im dva koly, vycisnutyja ŭ hlinie. Baćka patlumačyŭ, što kaliści jaho baćka, dzied Jafimki, vyrazaŭ adno kola na hančarnym kruzie. Jaho adbitak značyŭsia na kožnym zroblienym haršku. Potym, kali sam Butrym staŭ hančaryć, jon vyrazaŭ jašče adno kola, svoj znak. Kali za hančarny kruh siadzie Jafimka, to treba budzie vyrazać jašče adno kola, kab kožny ŭ horadzie viedaŭ: harški, na doncy jakich try koly, naliežać Jafimku. «Ty pavinien pieradać sakret troch kolaŭ svaim dzieciam», — skazaŭ na zakančeńnie baćka.

Praz mnohija stahoddzi archieolahi buduć uhliadacca ŭ znaki na hančarnych doncach i hadać, što jany abaznačajuć: miesca vyrabu, prynaliežnaść kniaziu ci hančarnamu cechu. A na samaj spravie try koly, adno ŭ adnym, — heta spadčynnyja znaki dzieda, baćki i syna.