⁣

U Minsku jość muziej valunoŭ. Pad adkrytym niebam liažać valuny-taŭstuny i viečna maŭčać pra svoj lios. A kožnamu kamieniu jość pra što raskazać. Ot kab zahavaryli, paspaviadalisia, koĺki b cikavych liehiendaŭ my pačuli b.

Zvyčajna pra kamiani liudzi prydumliajuć svaje historyi. Kali, napryklad, sielianin źbiraŭsia stavić novuju chatu, to najpierš prynosiŭ z čatyroch roznych miescaŭ čatyry kamiani, raźmiaščaŭ ich pa vuhlach budučaj chaty i klaŭsia spać. Kali da ranicy kamiani nie zvaruchnulisia, to tady možna bylo stavić na hetym miescy chatu.

Šmat roznych cikavych pavierjaŭ sklaŭ narod pra kamiani. Valuny, roznyja pa abliččy, vazie, formie, raśkidany pa ŭsioj Bielarusi. Boĺš za trysta kamianioŭ ličacca kuĺtavymi, im liudzi zdaŭna paklaniajucca, vierać, što jany ad samoha Boha.

Taki pomnik jość i na viaskovych mohilkach u Sianiežyčach, na Navahrudčynie. Liudzi ličać jaho svaim abiareham, śviatyniaj, svojeasablivym cudam śvietu.

Kamień-pomnik u Sianiežyčach nazyvajuć śliedavikom. Na tym valunie jaŭna prahliadvajucca dva pahlyblieńni-śliady. Adzin ličycca śliedam samoj Maci Božaj, druhi — djabla. Isnuje liehienda, što djabal hnaŭsia za Baharodzicaj, alie nie moh dahnać. Jana schavalasia ŭ manastyry i pačala tvaryć cudy.

Liudzi na kalieniach iduć da taho śviatoha kamienia. Pierad im spaviadajucca, moliacca, vykazvajuć svaje samyja patajemnyja žadańni. A kali ślied Božaj Maci napaŭniajecca rasoj ci daždžavoj vadoj, to vierniki karystajucca hetaj hajučaj vadkaściu, ščyra vierać, što jana liekavaja, mahičnaja, cudadziejnaja. A čortaŭ ślied liudzi hańbiać, praklinajuć, niekatoryja navat pliujuć u jaho. Dabro i zlo zaŭsiody aceńvajucca pa-roznamu. Dabro ŭslaŭliajuć, a zlo haniać.

Paklanieńnie kamianiam-śliedavikam (a jany jość i ŭ inšych miaścinach) — rytual staražytny. Jaho prytrymlivalisia i jehipcianie, i rymlianie, i hreki. Božy ślied na kamieni jany ličyli simvalam žyćcia, śliedam samoha sonca.

Niepadaliok ad Sianiežyč, u vioscy Vaŭkavičy, kažuć, byli valuny, pra jakija i ciapier chodzić takaja liehienda. Nibyta adzin z sialian toj vioski ŭ pieršy dzień Vialikadnia ŭtvaryŭ vialiki hrech.

U dzień Božaha śviata jon zaproh valoŭ i pajechaŭ u polie arać. Nie paśpieŭ prajści pieršaj barazny, jak valy pieratvarylisia ŭ kamiani, a jon sam — u sasnu.

U vioscy Miĺkavičy jość kamień z zabitymi ŭ jaho ćvikami. Zavuć jaho Sini kamień. I liudzi vierać, što toj ćvik moh zabić toĺki asilak.

Jość na Navahrudčynie i kamiennyja kryžy. Dva z ich stajali na ŭskrainie vioski Motča, siarod zakinutych mahil, kalia adzinokaha kurhana. Kalia jaho, jak raskazvajuć, aratyja vyvorvali z ziamli hlinianyja harški. Taki ž kamienny kryž znojdzieny i na ŭskrainie vioski Broĺniki. Jakija padańni sivoj daŭniny ŭtojvaje toj kryž, davodzicca toĺki dumać dy hadać. Jasna adno, što dapytlivym naščadkam jašče šmat treba papracavać, kab abahacić našu duchoŭnuju kuĺturu, viarnuć da žyćcia ŭsiu mudraść daliokich prodkaŭ: ich liehiendy, padańni, pryrodnyja kuĺty. Viarnuć toje, u što vieryli našy prodki.

Vieru, što na Navahrudčynie ŭzdymiecca dapytlivaje i čuĺlivaje pakalieńnie dziaciej. Jany abaviazkova zrobiać svaje adkryćci, bo zmalku liubiać svaju maluju radzimu.