Беларуская лацінка

Ahinskija

S. Asinoŭski

Чытаць гэты тэкст кірыліцай

U śviecie muzyki jość tvory, jakija nazaŭsiody ŭvajšli ŭ jaje cudoŭnuju skarbnicu i viadomy kožnamu adukavanamu čalavieku, dzie b jon ni žyŭ: u Paryžy ci Mieĺburnie, Minsku ci Tahanrohu. Nie paśpiejuć prahučać ich pieršyja akordy, a my ŭžo viedajem: heta «Baliero» Ravielia, a heta «Taniec malieńkich liebiedziaŭ» Čajkoŭskaha. Uvieś śviet viedaje i «Palanez» Ahinskaha. Alie nie mnohija viedajuć, što hety znakamity palanez samym ciesnym čynam źviazany z našym krajem, z Bielaruśsiu.

Ahinskija — staražytny bielaruski mahnacki rod. Jak Radzivily i Sapiehi, Ahinskija dali svajoj Baćkaŭščynie niamala roznych hramadskich dziejačaŭ — ad vajavodaŭ da hietmanaŭ. Alie tryvala ŭvajšli ŭ historyju dva z ich — Michal Kazimir i Michal Klieafas. Pieršy z ich viadomy jak dziaržaŭny i hramadski dziejač, vialiki hietman litoŭski, druhi — u asnoŭnym jak aŭtar znakamitaha palaneza, chacia i jon zajmaŭ značny post, źjaŭliajučysia ŭ svoj čas vialikim skarbnikam litoŭskim.

Michal Kazimir zajmaŭ vysokija pasady ŭ Vialikim Kniastvie Litoŭskim.

Heta bylo źviazana, jak adznačajuć daśliedčyki, nie stoĺki z jaho vydatnymi zdoĺnaściami, koĺki sa znatnym pachodžańniem. Dziaržaŭnyja spravy nie pieraškadžali jamu mnoha padarožničać pa Jeŭropie, dzie Michal Kazimir prajaviŭ nie stoĺki palityčnyja, koĺki muzyčnyja talienty, jakija vysoka acaniŭ sam Dzidro. Mieŭ Ahinski niekatoraje dačynieńnie i da vajskovych spraŭ, bo padčas pachodu hiercaha Arlieanskaha byŭ u jaho adjutantam. Nie curaŭsia budučy hietman i dyplamatyi. Viadoma, što ŭ tahačasny Pieciarburh jon pryjazdžaŭ u jakaści saksonskaha paslańnika.

U 1768 hodzie Michal Kazimir staŭ vialikim hietmanam litoŭskim, što raŭnaznačna sučasnamu ministru abarony. Davialosia jamu i vajavać. Padčas vystuplieńnia poĺskich kanfiederataŭ suprać rasijskaha vojska mienavita jon u 1771 hodzie pad Niaśvižam atrymaŭ samuju bujnuju pieramohu. Pośpiech tak uskružyŭ jamu halavu, što Ahinski i sapraŭdy staŭ ličyć siabie vialikim palkavodcam. Alie ŭ chutkim časie Suvoraŭ akružyŭ i ŭščent raźbiŭ hietmanskaje vojska.

Vajskovaj slavy Michal Kazimir sabie nie zdabyŭ. Najboĺšuju viadomaść jamu pryniesla budaŭnictva Ahinskaha kanala pamiž Jasieĺdaj i Ščaraj, a taksama toje, što jaho starańniami zaštatny Slonim byŭ pieratvorany ŭ «palieskija Afiny». Liedź nie najliepšym u Rečy Paspalitaj ličyŭsia i prydvorny teatr Ahinskaha, jaki dziejničaŭ u vasiamnaccatym stahoddzi i paśpiachova sapierničaŭ z karalieŭskim teatram u Varšavie.

Miarkujuć, što piaru Michala Kazimira naliežyć niamala muzyčnych tvoraŭ, u tym liku palanezaŭ i navat opier. Alie suśvietnuju viadomaść atrymaŭ usio ž jaho pliamieńnik Michal Klieafas. Malodšamu Ahinskamu chapila ŭsiaho adnaho palaneza (alie ž heta «Raźvitańnie z Radimaj»!), kab nazaŭsiody abieśśmiarocić svajo imia.

Cikava, što padčas paŭstańnia pad kiraŭnictvam našaha ziemliaka Tadevuša Kaściuški voiny išli ŭ boj pad «Marš paŭstancaŭ 1794 hoda». Jaho aŭtaram źjaŭliaŭsia Michal Klieafas Ahinski, kamandzir adnaho z paŭstanckich atradaŭ.

A znakamity palanez «Raźvitańnie z Radzimaj» byŭ napisany kampazitaram pad uplyvam razhromu paŭstańnia. Paślia hetaha Michal Klieafas, jak i tysiačy jaho papliečnikaŭ, nazaŭsiody pakinuŭ Baćkaŭščynu — Bielaruś.

Hučyć čaroŭny palanez, abudžaje ŭ sercach liudziej liuboŭ da rodnaj ziamli. I hučać jamu viečna.