⁣

U 1974 hodzie horadu Viciebsku spoŭnilasia 1000 hadoŭ.

Uračystaje śviata tysiačahoddzia horada adznačalasia vieĺmi šumna. Redka kamu davodzilasia bačyć padobnuju fiejeryju. Vianki lia pomnikaŭ, iduć praz plošču tysiačy liudziej, prajazdžajuć daŭnija voiny i čyrvonaarmiejcy hramadzianskaj vajny. Paŭsiuĺ viasiolyja tancy i zvonkija pieśni, paŭsiuĺ karnaval z dzivosnymi žyviolami, z hierojami bielaruskich narodnych kazak. A ŭviečary na Dźvinie — dzivosnaje vodnaje śviata ŭ jarkich promniach pražektaraŭ. Voś padplyvaje laddzia pad liohkim vietraziem i vychodzić na bierah zasnavaĺnica horada, kniahinia Voĺha.

Voś pa race plyvuć jašče karabli, plyvie vieličnaja «Aŭrora». A paślia na ŭsio heta, jak tysiačy roznakaliarovych źničak, padajuć bliskučyja zory rakiet.

Śviata mastactva, śviata ahniu, rodnaj pieśni, niečakanaj vydumki, šmathrannaha talientu, śviata majstroŭ, bo Viciebsk — miesca majstroŭ.

Horad majstroŭ, horad-historyja. Viečnaja krepaść, viečny farpost na šliachu zavajoŭnikaŭ. Važny handliovy punkt na šliachu «z varahaŭ u hreki». A jašče vialiki kuĺturny centr. Niezdarma ŭ im znojdziena tak mnoha staražytnych bieraścianych hramat.

Žychary Viciebska zaŭsiody slavilisia ŭpartaj mužnaściu, śmielaściu i vajaŭničaściu. Udzieĺničali jany ŭ bitvach na Niavie, na Čudskim voziery, hramili kryžanoscaŭ, šmat razoŭ advažna paŭstavali suprać svaich fieadalaŭ. Vyznačalisia jany taksama i straściu da mastactva, žyvapisu, roznych ramiostvaŭ. Jašče i zaraz pa hluchich miaścinach Viciebskaj ziamli možna bačyć cudoŭnaj staroj raboty abrazy i statui. Mienavita tut zaradzilasia siarod uschodnich slavian majsterstva reĺjefnaj šmatkaliarovaj kafli2. Bielaruskija daŭnija majstry nieśli jaje i da susiedziaŭ. Tak, majstar Ihnat, syn Maksimaŭ z Kopysia, razam z siabram Ściapanam, synam Ivanavym z Mścislaŭlia, prynieśli hetuju tonkuju štuku navat u daliokuju Maskvu, dzie jany i pabudavali šmat šedeŭraŭ, siarod jakich budynki ŭ Trojca-Sierhijeŭskaj laŭry i sabor Nova-Ijerusalimskaha manastyra.

Viciebsk i zaraz miesca majstroŭ. U jaho žycharoŭ pracavityja, sprytnyja ruki. Hetyja ruki robiać skladanyja stanki, radyjodetali, eliektravymiaraĺnyja prylady. Na pieršym miescy staić u Viciebsku liohkaja pramyslovaść. Alie chiba nie abuvaje liudziej Viciebskaja abutkovaja fabryka abo pančošna-trykatažnaja fabryka «KIM», chiba nie apranaje ich šviejnaja fabryka «Ściah industryjalizacyi»? Chiba nie pieralivajucca ŭsimi kolierami viasiolki ŭ haradskich kvaterach i viaskovych chatach pryhožyja dyvany Viciebskaha dyvanovaha kambinata? I ŭžo kali jany adznačajucca dyplomam u Damasku, adnym z samych staražytnych centraŭ dyvanovaha tkactva, to heta štości dy značyć.

Viciebsk byŭ šmat razoŭ biaźlitasna spalieny, amaĺ uščent zrujnavany ŭ apošniuju vajnu. Volyp za dzievianosta pracentaŭ terytoryi byloha horada bylo ŭ kučy bitaj cehly, bietonu i skručanaj armatury. Zdavalasia, što heta kaniec. Šmat chto tady dumaŭ, što nikoli nie razabrać tych ruin, a tamu liepš bylo b pabudavacca na novym miescy.

Alie horad paŭstaŭ z popielu, jak usia naša Bielaruś. Viciebsk — heta ciapier calkam novy horad. Starych budynkaŭ tut zastalosia, na žaĺ, vieĺmi mala: niekaĺki palacaŭ, ratuša siamnaccataha stahoddzia, u jakoj ciapier znachodzicca dobry historyka-krajaznaŭčy i mastacki muziej.

Viciebsk — horad starych mastackich tradycyj. Kaliści pracavali tut, u pryvatnaści, Juryj Pen, slavuty Kazimir Malievič, nie mienš slavuty Mark IPahal.