⁣

Pieršy paliarny liotčyk u suśvietnaj avijacyi, pilot rasijskaha vajennaha flotu Ivan Nahurski naradziŭsia na Bielastoččynie ŭ siamji bielarusa. Jamu bylo sudžana pieršym u śviecie ažyćciavić arktyčnyja palioty ŭ rajonie Novaj Ziamli i Barancava mora.

U 1914 hodzie Nahurski, kvalifikavany liotčyk i inžynier, udzieĺničaŭ u vialikaj vyratavaĺnaj ekśpiedycyi pa pošukach u Arktycy paliarnaj ekśpiedycyi Hieorhija Siadova. Ivan Nahurski zrabiŭ upieršyniu va ŭmovach Arktyki piać paliotaŭ, staranna daśliedavaŭšy ŭsio zachodniaje ŭźbiarežža Novaj Ziamli i pakazaŭšy mahčymaść dasiahnieńnia Paŭnočnaha poliusa na samaliocie. Ivan Nahurski nie toĺki dakazaŭ mahčymaść i karysnaść paliotaŭ u Arktycy, alie i vykazaŭ dumki, jakija dalioka apiaredzili jaho čas. U svaim raparcie jon adznačaŭ: «Avijacyja ŭ budučym moža zrabić hidrahrafii1 vialikuju pasluhu ŭ nastupnych vypadkach: pry abśliedavańni ĺdoŭ, u adkryćci novych ziamieĺ, vyjaŭlieńni i naniasieńni na kartu padvodnych pieraškod, jakija zaminajuć sudnachodstvu».

Viartańnie Ivana Nahurskaha ŭ Pieciarburh supala z pačatkam Pieršaj suśvietnaj vajny i, napeŭna, z hetaj pryčyny histaryčnaje značeńnie jaho pieršych paliotaŭ u vysokich šyrotach nie nabylo naliežnaj acenki ŭ rasijskaj i zamiežnaj presie. Jaho imia doŭha zastavalasia nieviadomym dlia historyi pavietraplavańnia.

U čas Pieršaj suśvietnaj vajny Ivan Nahurski služyŭ u Pietrahradzie i ździajśniaŭ bajavyja palioty ŭ akvatoryi Baltyjskaha mora, kamandavaŭ pavietranym atradam, zatym dyvizijonam Baltyjskaha flotu. U niebie nad Baltykaj Nahurski paŭtaryŭ «piatliu Nieścierava», alie na hidrasamaliocie, a lietam 1917 hoda byŭ źbity ŭ adnym z pavietranych bajoŭ i ŭpaŭ u mora na samaliocie, achoplienym polymiem.

Rapart pra hibieĺ liejtenanta flotu Ivana Nahurskaha staŭ tym dakumientam, jaki dazvoliŭ historykam avijacyi zaviaršyć jaho bijahrafiju ŭ 1917 hodzie. Alie Nahurski, čalaviek sapraŭdy niezvyčajnaha liosu, nie zahinuŭ. Paranieny ŭ bai, jon byŭ padabrany anhlijskaj padvodnaj lodkaj. Usio heta adbyvalasia napiaredadni Kastryčnickaj revaliucyi, paślia jakoj Nahurski, nie pryniaŭšy idej savieckaj ulady, viarnuŭsia ŭ 1919 hodzie ŭ Bielastoččynu. Tut, nie žadajučy vajavać na baku bielapaliakaŭ suprać maladoj savieckaj Rasii, utaiŭ svoj vajskovy čyn i pracavaŭ paślia inžynieram-kanstruktaram cukrovych zavodaŭ.

Paviedamlieńnie praz sorak hadoŭ ab jaho «ŭvaskrašeńni» ŭ hazietach, časopisach i pa Usiesajuznym radyjo vyklikala vielizarnuju cikavaść da pakarycielia arktyčnaha nieba. Pavodlie rašeńnia Savieckaha ŭrada jaho imiem byla nazvana paliarnaja stancyja na Ziamli Franca-Iosifa. I imia liehiendarnaha Ivana Nahurskaha, jaki «trahična zahinuŭ», bylo va ŭsich na slychu. Savieckija paliarniki tut ža zaprasili liotčyka ŭ Maskvu, a z archiva dastali mnohija dakumienty, siarod jakich byli i spravazdačy Nahurskaha ab arktyčnych paliotach. U dzień svajho vaśmidziesiacihoddzia jon atrymaŭ teliehramu: «Darahi Ivan Iosifavič! Vinšujem Vas z dniom naradžeńnia!

Žadajem badzioraści, dobraha zdaroŭja, doŭhich hadoŭ žyćcia. Siabroŭskaje pryvitańnie pieradaje Vam kaliektyŭ stancyi Nahurskaja».

Pamior Ivan Nahurski ŭ 1976 hodzie i pachavany ŭ Varšavie.

Pieršy paliarny liotčyk Ivan Nahurski adkryŭ historyju paliarnaj avijacyi. Heta jašče adzin jarki pradstaŭnik bielaruskaha naroda, jaki addaŭ svajo žyćcio dzielia slavy rasijskaj navuki i spravie adradžeńnia Polypčy — svajoj druhoj radzimy.