⁣

Što viedaje pra Zaslaŭje ŭjaŭny siaredniestatystyčny žychar našaj krainy? Badaj, mala, a to i ničoha.

Liehiendarny horad Rahniedy i syna jaje Iziaslava, imia jakoha pieratvarylasia ŭ taponim, nadoŭha schavaŭsia ŭ baku ad samaj ažyŭlienaj čyhunkavaj mahistrali pad psieŭdanimam «Bielaruś» — nadta ž dziŭnaj dlia zvyčajnaj stancyi nazvaj. Navat adznačyŭšy ŭ 1985 hodzie svajo tysiačahoddzie i nabyŭšy status horada ablasnoha padparadkavańnia, Zaslaŭje ŭsio ž zastavalasia miastečkam, biezumoŭna, mienš papuliarnym u cikaŭnych padarožnikaŭ, čym Kupalava vioska Viazynka.

Ad pieršabytnych časoŭ da Polackaha kniastva, ad padziej u Vialikim Kniastvie Litoŭskim da liosu ŭ skladzie Rečy Paspalitaj, ad vieku pad uladaj carskaj Rasii da žyćcia pry savieckaj uladzie… Jak saliona-harkavataja kroplia vady niasie ŭ sabie infarmacyju pra žyćcio celaha mora, tak, peŭna, i lakaničnaja chronika nievialikaha horada śviedčyć pra saliona-harkavaty lios celaha kraju.

Čytajcie pra Zaslaŭje! Pra nieŭmacavanaje kryvickaje pasielišča na bierazie Śvislačy, jakoje źmianilasia ŭ 985 hodzie horadam, nazvanym Iziaslaŭliem, što na pačatku dvanaccataha stahoddzia staŭ centram udzieĺnaha kniastva Polackaj ziamli. Pra ŭvachod Iziaslaŭskaha kniastva ŭ sklad Minskaj ziamli, a ŭ kancy trynaccataha stahoddzia — u Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Pra pažary, mižusobicy, rabavańnie. Pra hod žyćcia «pad Poĺščaj», pra trahičny pieryjad hitlieraŭskaj akupacyi. Pra paśliavajennaje adnaŭlieńnie horada, pra jaho liudziej…

Minsk źjaviŭsia na karcie toĺki tamu, što paślia śmierci Rahniedy i Iziaslava ich horad pierachodziŭ z ruk u ruki, usie jaho čarhovyja haspadary chacieli toĺki ŭziać, alie ničoha nie dać hetaj ziamli. A pakuĺ jany śćviardžali svaju ŭladu, pačaŭ raźvivacca Minsk. Kali b uladaĺniki Zaslaŭja pavodzili siabie inačaj, inšym byŭ by i jaho histaryčny lios. Nie pieratvaryŭsia b horad z boĺš jak tysiačahadovym radavodam u miastečka pobač sa stalicaj, u spadarožnik, jakomu vypaŭ lios absluhoŭvać, zabiaśpiečvać pramyslovyja patreby vialikaha horada-susieda. I toĺki ŭ 1967 hodzie tut zasnavany historyka-archiealahičny zapaviednik.

Ci nie kožnaje z bielaruskich miastečak vabić, jak daliokaja zoračka, śviatlom svajoj admietnaj minuŭščyny. U hetym unikaĺnaść našaj krainy, jaje kuĺtury, jaje nieadnaznačnaj historyi, staronki jakoj źviazany z vieĺmi roznymi haradami, miastečkami, pasieliščami, navat siadzibami, što try stahoddzi tamu źviedali smak jeŭrapiejskaj cyvilizacyi.

Pa-jeŭrapiejsku ladzilasia žyćcio i ŭ Zaslaŭi. Tut pracavaŭ itaĺjanski dojlid Spampani. Tut žyŭ niejki čas bielaruski aśvietnik, filosaf, historyk Symon Budny. Tut vialikaja ŭvaha nadavalasia adukacyi dziaciej. U Zaslaŭskim majontku byla mastackaja haliereja, z nahody ŭračystaściej vystupali muzykanty miascovaj kapely.

Relihijnaje žyćcio vyznačalasia polikanfiesijnaściu. Značny ŭplyŭ miela refarmacyjnaja carkva, a z kanca vasiamnaccataha stahoddzia stali pieravažać unijaty.

Kali havaryć pra ekanomiku, to Zaslaŭje taksama spaznala roskvit.

Navat za miežami krainy pradavalasia pradukcyja cahieĺni, sukonnaj fabryki, zavoda pa vyrabie vapny. Jeŭrapiejskuju viadomaść mieŭ konny zavod. A jašče Zaslaŭje miela prava čatyry razy na hod pravodzić kirmašy. Źjazdžalasia na ich boĺš za dvaccać tysiač pakupnikoŭ dy handliaroŭ. A dzie kirmaš, tam i muzyka… Nie dziŭna, što i kirmaš, i muzyka viartajucca ŭ Zaslaŭje.

U akružeńni cudoŭnaj pryrody, na ziamli, pa jakoj chadzila Rahnieda i jaje syn, pavinna isnavać adpaviednaje duchoŭnaje, kuĺturnaje asiaroddzie. Kab kožny hość stalicy našaj krainy imknuŭsia naviedać i hetuju śviatuju miaścinu.