⁣

Što takoje być styĺnym? Što takoje moda? Chto taki ja i ŭ jakim adzieńni mnie kamfortna? Kožny sučasny čalaviek rana ci pozna zadaje takija pytańni. Kožny viedaje: boĺš za dzievianosta pracentaŭ z taho, što my najpierš zapaminajem adzin pra adnaho, skladaje ŭražańnie ad źniešnaści. I čalaviek moža prymusić svajo adzieńnie «raskazać» toje, što jon sam najpierš chacieŭ by paviedamić pra siabie.

Termin «kaścium» adroźnivajeccaad slova «adzieńnie», bo tlumačyć sacyjaĺnuju i nacyjanaĺnuju admietnaść, zvyčki i tradycyi, indyviduaĺnyja asablivaści čalavieka. Moda — heta nie prosta nabor najboĺš pryvabnych rečaŭ. Moda — heta maniera žyć i vyjaŭliać siabie. Haloŭnaja «častka» liuboha kaściuma — čalaviek.

Bielaruski narodny kaścium farmiravaŭsia na praciahu stahoddziaŭ.

Kaściumy šylisia dlia asobnych padziej i rytualaŭ u žyćci našych prodkaŭ. Viasieĺnyja i šliubnyja, śviatočnyja i paŭsiadzionnyja, raznastajnyja pavodlie hieahrafičnych asablivaściej, bielaruskija narodnyja stroi ŭvasobili liuboŭ našych žančyn da svajoj ziamli, ich mary pra budučyniu, talient žyć, majsterstva stvarać.

Siońnia my vybirajem kolier adzieńnia i dekor najpierš z estetyčnych i praktyčnych mierkavańniaŭ. U staradaŭnija časy kolier i arnamient nieśli hlyboki sens i nadzialialisia mahičnym uździejańniem na liudziej i pryrodu. Samyja raspaŭsiudžanyja koliery ŭ arnamiencie bielarusaŭ — biely, čyrvony, čorny. Jany simvalizujuć adzinstva naradžeńnia, žyćcia i śmierci.

Biely mieŭ značeńnie novaha śvietu, novych viedaŭ, čyścini i pieršapačatkovaści. Tam, dzie jość biely kolier, usio na imhnieńnie stanovicca čystym, niekranutym listom. Čyrvony — kolier žyćcia, jarkaj radaści. Ličycca, što jon paliapšaje apietyt i liečyć dušeŭnyja pakuty. Čyrvony niby abiacaje: chutka nadydzie ŭschod, budzie novaje naradžeńnie. Čorny — kolier ziamli, z jakoj usio naradžajecca. Heta kolier abiacańnia: chutka vy daviedajeciesia pra toje, čaho nie viedali raniej.

U vyšyvanych na palatnie arnamientach byli zašyfravany samyja značnyja źjavy ŭ žyćci liudziej našaha kraju, ich viedy i ŭjaŭlieńni. Vieĺmi raspaŭsiudžany byli znaki Sonca i Ziamli. Ich spalučeńnie aznačala nadychod viasny, abudžeńnie pryrody. Kaliadnaja vaśmikancovaja zorka aznačaje taksama čalavieka, maci, dziaciej, siamju. Sama žančyna ŭvasabliala svoj vobraz praz kvietki, ptušačku-halubku, drevy: biarozu, rabinu, kalinu. Jość navat asobny simval mocnaj siamji, jaki vyšyvaŭsia, kab prasić siamiejnaha ščaścia ŭ dom.

Navukoŭcy vydzialiajuć znaki ŭradžaju, sumliennaj pracy, znaki, pryśviečanyja śviatam: Kupaĺliu i Radaŭnicy, Kaliadam i Dažynkam. U svaich tvorach majstrychi zamiest sloŭ užyvali znaki dabra i zla, spraviadlivaści i milasernaści. Možna skazać, što ŭ narodnym kaściumie ŭvasabliajecca cely suśviet.

Madeĺjery pieršymi zadumvajucca, jakim naš kaścium budzie zaŭtra. Jaki adbitak u liusterku nam chočacca pabačyć? Vieĺmi časta majstry, dumajučy pra napramki raźvićcia mody, zazirajuć u minulaje, hartajuć aĺbomy narodnych strojaŭ. I historyja narodnaha kaściuma padkazvaje novyja cikavyja rašeńni, sučasnyja ŭzory, niabačnyja raniej linii i siluety.

Talienavityja narodnyja majstry, nie majučy śpiecyjaĺnaj adukacyi, pazyčali arhaničnyja spalučeńni linij, kolieraŭ u ziamli i nieba. Ščodra raśpisanyja našymi babuliami kašuli, spadnicy i siońnia vyklikajuć zamilavańnie i dobruju zajzdraść. Tak što, pierabirajučy babulin kuferak, nie vykidvajcie rečy jaje maladości. Chto viedaje, moža, narodny kaścium, vyšyty bielaruskim arnamientam, zojmie pieršaje miesca na pakazie mody budučaha?