Na skryžavańni
I. Mieliež
Ciahnik spyniŭsia. Liudzi ŭ vahonie zamitusilisia, i jana taksama zaśpiašalasia. Pa-viaskovamu zaviazala chustku, uziala čamadančyk i pačala praciskacca da vychadu. Na pieronie žančyna razhubilasia, niejki čas stajala nieruchoma, azirajučysia pa bakach. Jana kahości vyhliadvala ŭ nieznajomym natoŭpie.
Kali pieron apuścieŭ, staraja vyjšla na pryvakzaĺnuju plošču. U niejkaha sustrečnaha žančyna niaśmiela zapytalasia, jak znajści vulicu Revaliucyjnuju. Toj paraiŭ daviedacca ŭ milicyjaniera, što stajaŭ kalia šklianoj budki.
Milicyjanier pavučaĺnym tonam rastlumačyŭ, dzie znachodzicca patrebnaja vulica. Staraja padziakavala, namierylasia ŭžo iści, alie, pavahaŭšysia, pramovila niaŭpeŭniena:
— Skažycie, dobry čalaviek, ci viedajecie vy Kuĺbickaha Trachima?
—Viedaju takoha, — adkazaŭ milicyjanier.
Žančynie chacielasia raskazać, chto jana Trachimu, alie milicyjanier, vidać, nie mieŭ achvoty ŭdavacca ŭ liryku, kazyrnuŭ i paviarnuŭsia da šklianoj budki. Staraja nie pakryŭdzilasia na hetu niavietlivaść, bo adčuvala siabie ščaślivaju.
Ciapier žančyna išla pa horadzie z inšym nastrojem. Jana niby bačyla pobač z saboju syna. Staraja akidvala pozirkam strakatyja vitryny, zacikaŭliena pravodzila vačyma traliejbusy, dzivilasia mnostvu liudziej na vulicach, čyścini tratuaraŭ.
Za ŭsio svajo žyćcio Hańnie nie davodzilasia być u takim vialikim horadzie. Jana žyla ŭ cichaj viosačcy, mnoha razoŭ byla ŭ rajcentry, u Babrujsku, alie ni rajonny haradok, ni Babrujsk nie mahli raŭniacca z hetym ahromnistym horadam.
Nieŭzabavie žančyna ŭžo ŭvachodzila ŭ dvor taho doma, dzie žyŭ Trachim. Ubačyŭšy maladoha čalavieka ŭ milicejskaj formie, staraja zapytalasia, ci nie viedaje jon, dzie žyvie Trachim Kuĺbicki. Čarnabrovy chlopiec pakazaŭ na dźviery, alie papiaredziŭ, što Trachim na pastu.
Daviedaŭšysia, što pryjechala maci Trachima, chlopiec zaprasiŭ jaje da siabie ŭ pakoj, paznajomiŭ z žonkaj. Milicyjanier amaĺ adrazu padaŭsia pa svaich spravach, i Hanna zastalasia ŭdvaich z maladoj žančynaj. Pili čaj, Hanna apaviadala pra toje, jak dabiralasia siudy.
Raptam staraja spytala, ci možna pajści da Trachima. Haspadynia zhadzilasia jaje pravieści, i Hanna zaśpiašalasia na vulicu.
Idučy poruč z maladoj žančynaj, staraja dumala pra Trachima. U syna žyćcio nie ladzilasia. Toĺki try hady pravučyŭsia ŭ školie, jak pačalasia vajna, i Trachim padaŭsia ŭ partyzany. Kali vajna skončylasia, u školu viarnuŭsia nieachvotna. Pravučyŭšysia hod, pierabraŭsia ŭ horad. Maryŭ pastupić na kursy šafioraŭ, alie nie vytrymaŭ ekzamienaŭ. Chutka pryjšla para služyć u armii, a paślia služby syn napisaŭ, što pastupiŭ pracavać u milicyju.
Nieŭzabavie žančyny padyšli da skryžavańnia. Tut pierasiakalisia dźvie mahistrali. Na vulicach bylo liudna i šumna. Niby navypieradki, pranosilisia chutkija aŭtamabili.
Pasiaredzinie praśpiekta, miž dvuch radoŭ mašyn, što imčalisia niaspynnaj plyńniu, stajaŭ nievysoki čalaviek u milicejskaj formie. Pa tym, jak jon trymaŭ halavu, pa zaharelaj šyi maci paznala syna.
Pieršym adčuvańniem Hanny byla nie radaść, a niepakoj ab tym, kab jakaja mašyna vypadkova nie začapila jaho. I tut maci ŭbačyla, jak Trachim uźniaŭ ruku, u jakoj niešta trymaŭ, i plyń mašyn stala. Jon pakazaŭ rukoj u toj bok, dzie byŭ zialiony buĺvar, i mašyny pakacilisia pa vulicy. Jana hliadziela to na mašyny, što čakali jaho dazvolu jechać, to na svajho syna. Trachim pamužnieŭ, padros. U jaho zusim mužčynski tvar, strohaść u pozirku. Syn znoŭ paviarnuŭsia i, padniaŭšy ŭ ruce malieńki kijočak, pakazaŭ, što možna jechać. I plyń mašyn chlynula pa nahretaj soncam vulicy.
Kali b jon byŭ ministram, jaho aŭtarytet nie moh by ŭrazić boĺš. Tam sila čalavieka vyjaŭliajecca nie tak jaskrava. Tut ža ŭsio bylo na vidu.
Dziasiatki liudziej padparadkoŭvalisia kožnamu jaho ruchu, vykonvali kožny jaho zahad. Usie jechali tudy, kudy jon pakazvaŭ, usie spynialisia, jak toĺki jon chacieŭ hetaha.
Serca Hanny pierapaŭniala adčuvańnie vieličy ŭbačanaha. Joj zdavalasia, što i piešachody, i pasažyry ŭ traliejbusach, i lipy, i vokny damoŭ, i siniaje nieba — usio hliadzić na jaho, na jaje Trachima!
I joj zachacielasia plakać.