⁣

Sučasnyja čytačy nie ŭjaŭliajuć sabie, jak ciažka bylo ŭ pieradrevaliucyjny čas znajści dobruju knižku dlia čytańnia. Viaskovyja dzieci bačyli faktyčna toĺki adny škoĺnyja padručniki. Pany mieli ŭlasnyja bahatyja biblijateki ŭ svaich palacach, alie tudy prostych liudziej nichto nie dapuskaŭ. Dy i boĺšaja častka knih u panskich biblijatekach byla na zamiežnych movach.

Nas, dziaciej, cikavili knihi ŭsiakija. Nam duža chacielasia daviedacca, jakija krainy jość na śviecie, jak žyvuć tam liudzi. Pačuli my adnojčy ad kniahininaha kuchara, što ŭ palacy jość vialiki kabiniet kniazia-niabožčyka, a ŭ im usie ścieny zastaŭlieny vializnymi šafami, a ŭ tych šafach — knihi, knihi, knihi. Azdoblieny jany i zolatam, i srebram, i ŭsimi kolierami, jakija toĺki jość. Sama kniahinia ich nie čytaje, a boĺš nikomu nie dazvoliena brać knihi ŭ ruki. Toĺki adna hluchaja pakajoŭka Marcelia zredku zachodzić u toj pakoj i vyciraje pyl. A jašče stajać tam zroblienyja z kamieniu i marmuru statui tych liudziej, jakija pisali hetyja knihi. Pasiaredzinie taho pakoja — vysokaje kresla na kolach, u jakim kniazia vazili pa pakojach, bo ŭ apošnija hady žyćcia chadzić jon nie moh.

Pačuŭšy apaviadańni staroha kuchara, my nie mahli ni spać, ni jeści.

Nam tak zachacielasia pabyvać u toj cudoŭnaj biblijatecy i samim pahliadzieć na dzivosnyja knihi! Pakrysie sklali my plan svajho pachodu. Samaje haloŭnaje — trapić u palac tady, kali kniahinia adpačyvaje na kanapie i nikomu sa sluh nie dazvoliena chadzić praz pakoi.

HTadabraŭšysia da samaha palaca, my zalieźli na vysoki balkon-terasu. Adtuĺ trapili ŭ vializnuju zalu. Na stoli, na ścienach byli vyrablienyja z bielaha kamieniu kvietki, postaci liudziej. Urazila nas jašče padloha. Čuli my, što parkiet u palacy nacirajuć pčalinym voskam. My prosta padali na hetaj ślizkaj padlozie, jak zimoj na voziery. 3 zaly bylo niekaĺki dźviarej. Na naša ščaście, my adčynili dźviery nie ŭ toj pakoj, dzie adpačyvala kniahinia. Vyjšli ŭ doŭhi kalidor i adtuĺ trapili ŭ biblijateku kniazia.

Praŭdu kazaŭ sivy kuchar! Šafy sa šklianymi dźviercami, va ŭsich šafach — knihi. My brali ich, hartali, razhliadali maliunki. My byli ŭ zachaplieńni ad hetych knih, ad bahaćcia i charastva i zusim zabylisia pra toje, što prajšli ŭ palac niedazvolienym šliacham, što nas za heta mohuć pakarać. Chto stajaŭ, chto siadzieŭ na padlozie, a ja ŭziaŭ takuju toŭstuju i ciažkuju knihu, što nie moh jaje trymać. Doŭha nie dumajučy, paklaŭ jaje na stol, sam padahnaŭ kresla kniazia, sieŭ u jaho i pačaŭ hartać staronki.

Sustreŭšy vialikuju repradukcyju, ja razharnuŭ jaje pierad saboju na ŭsiu šyryniu.

U hety momant hluchaja pakajoŭka Marcelia išla kalidoram, ubačyla niaščyĺna pryčynienyja dźviery ŭ kabiniet kniazia. Padyšla da ich i bačyć: siadzić u svaim kreślie kniaź-niabožčyk i čytaje knihu. Pakajoŭka kryknula i samliela. U daĺnich pakojach pačuŭsia hrukat. My vyskačyli ŭ kalidor, zamitusilisia, pabačyli žalieznuju vintavuju lieśvicu, jakaja viala na haryšča palaca. Uźbiehli my pa hetaj lieśvicy, začynili za saboju žalieznyja dźviery. Unizie chtości klikaŭ doktara. Kali ściamniela, vylieźli my sa svajho schovišča, na paĺčykach prajšli znoŭ kalidoram, potym zalu i, narešcie, saskočyli z balkona na ziamliu.

Treba skazać, što doktar, paklikany da chvoraj, vieĺmi chutka zrazumieŭ, jakija «zdani» tut vandravali. Zazirnuŭšy ŭ kabiniet kniazia, jon pabačyŭ na pyĺnaj padlozie śliady dziciačych noh.

Zdahadaŭsia pra ŭsio i stary kuchar. Byvajučy ŭ nas, jon niekaĺki razoŭ paŭtaraŭ:

— Zaraz Marceliu kijem nie zahoniš u toj kalidor.

Ciapier, kali ja baču, jak liudzi vykidajuć dobryja knihi, až sumavać pačynaju. Mnie adrazu ŭspaminajecca majo pieršaje znajomstva z knihaj, pavaha da jakoj zastalasia na ŭsio žyćcio.