⁣

Pomnik desantnikam kinuŭsia ŭ vočy adrazu, jak toĺki Alioša prajšoŭ balotca. Nievialikaja piramida z bietonu byla pastaŭliena na ploski valun. Na piramidzie vysiečany slovy: «Vam abaviazany žyćciom my, žyvyja.

Podźvih vaš navieki źbieraže ŭdziačnaja pamiać naroda». Alioša abyšoŭ vakol pomnika, spadziejučysia jašče niešta pračytać, bo z hetaha skupoha nadpisu ničoha nieĺha daviedacca. Jon čuŭ, što tut bilisia troje sutak vasiamnaccać marakoŭ-desantnikaŭ. Usie jany zahinuli. Alie ničoha pra heta na pomniku nie bylo napisana. Navat nivodnaha proźvišča. Pomnik śviedčyŭ toĺki pra toje, što tut byŭ kaliści boj, irvalisia hranaty, spliuščvalisia ab kamiani kuli, padali na ziamliu zabityja matrosy. Na valunie zastalisia śliady ad kuĺ i askolkaŭ.

Alioša ŭźliez na valun, vyprastaŭsia, ahliedzieŭsia. Ubačyŭ tranšeju, jakaja achinala pomnik. Chlopčyk skoknuŭ z valuna i pašybavaŭ da tranšei. Na źniešniaj jaje linii skladzieny ŭ kučki kamiani. Heta ambrazury dlia straĺby. Ich bylo vasiamnaccać. 3-za ich straliali desantniki. Idučy pa tranšei, Alioša kalia kožnaj ambrazury pryhinaŭsia, vystaŭliaŭ upierad, jak aŭtamat, dubiec i «straliaŭ». I tak vasiamnaccać razoŭ. Pa adnoj čarzie za kožnaha z marakoŭ, što bilisia tut i zahinuli. Hliedziačy na raśkidanaje kamieńnie, Alioša raptam ujaviŭ, što paŭzuć na tranšeju šerazialionyja saldaty. I jon zakryčaŭ, jak kryčaŭ, vidać, kaliści kamandzir desanta: «Bratki! Bicie ich!» Uzrušanamu paślia takoha «boju», jamu chacielasia adčuć kaho-niebudź pobač, kab razam paradavacca pieramozie.

Pasiadzieŭšy krychu na krai tranšei, jon dubcom pačaŭ usporvać ziamliu na dnie, namiervaŭsia niešta znajści. Moža, aŭtamat, vintoŭku abo kuliamiot. Kali zlamaŭsia dubiec, pačaŭ razhrabać rukami i nahami.

Paĺcy balieli ad vostraha žviru. Adkapaŭ kvadratnaje liusterka, niejkuju trubku z hajkaj, zlamanuju lyžku. I chutka chlopcu pašancavala: jon znajšoŭ vintovačnuju abojmu. Piać pazielianielych patronaŭ, sčeplienych plaścinaju, niby zraślisia. Chlopčyk doŭha kruciŭ u rukach abojmu, nie advažvajučysia raźniać jaje na asobnyja patrony. Tak celuju abojmu i schavaŭ u kurtku.

Abchapiŭšy rukami kalieni, Alioša hliadzieŭ na mora. Tryvoha napoŭnila hrudzi. Chlopcu bylo škada matrosaŭ. Byccam jon byŭ siarod ich, dzialiŭ z imi ŭsio paroŭnu: smahu i strašennuju stomu, boĺ i rany, žyćcio i śmierć. Voś toĺki nieviadoma, jakija byli apošnija chviliny desantnikaŭ. Chto pra ich raskaža?

Mliavaść, sanlivaść apanavali chlopčyka, halava zatumanilasia… I raptam paŭstali pierad vačyma apošnija chviliny desantnikaŭ. Jany nie spaŭźli miortvyja na dno tranšei. Jany ŭvajšli ŭ mora. Abniaŭšysia, padtrymlivajučy adzin adnaho, matrosy stajać u vadzie. Akryvaŭlienyja, paranienyja, alie žyvyja. Čornyja stužki bieskazyrak trapiečuć na vietry. I choć ni hranat, ni patronaŭ u marakoŭ nie zastalosia, vorahi nie advažvajucca padyści blizka. Fašystaŭ proćma, nastupajuć lancuhom, chočuć uziać marakoŭ žyvymi. Užo blizka jany. Uratavala svaich synoŭ mora. Jano ŭźnialosia, padchapila matrosaŭ i adkinula dalioka ad bieraha. I matrosy pajšli pa chvaliach nad marskim biazdońniem…

Alioša raspliuščyŭ vočy. Son adliacieŭ, jak pyrski vady ad hranitu.

Chlopčyk paciahnuŭsia, vyprastaŭsia i pačaŭ spuskacca da vady. Jon pavieryŭ u toje, što desantniki nie zahinuli, a prajšli pa mory, jak na krylach.

Pierad viartańniem u pasiolak Alioša jašče raz padyšoŭ da pomnika, pračytaŭ nadpis i niečakana na valunie ŭbačyŭ bukiecik śviežych kvietak maroški z kropieĺkami rasy. Lia pomnika na razaslanym čornym plaščy siadzieŭ stary marak. Alioša prysieŭ pobač na kraj plašča. Jamu vieĺmi chacielasia raskazać pra toje, jak išli pa vadzie matrosy.

Liudzi mohuć nie toĺki chadzić, alie i liatać, nie hareć u ahni, nie tanuć u mory i zastavacca žyvymi, kali navat im u hrudzi vypuskajuć čarhu z aŭtamata… Viadoma, nie ŭsie liudzi, a toĺki samyja viernyja svajoj ziamli i moru.