Tajamnicy liasnoha śvietu
S. Kucharaŭ
Na paliancy, akružanaj z usich bakoŭ baravymi sosnami, stajala lieśničoŭka. Heta byla chata-piaciścienka, pry chacie klunia, pasieka, voddaĺ hruša-dzička, studnia z cybatym žuraŭliom. U studni vada, chalodnaja navat u lietniuju śpioku.
Kali liaśnik staŭ dziedam, to mieŭ zvyčku pasiadzieć pad toj hrušaj, zabaŭliajučy ŭnukaŭ lieśnikoŭskimi pryhodami. 3 asalodaju stary sluchaŭ šum liesu.
I ja budu, jak vyrastu, lieśnikom, — laščyŭsia da dzieda mienšy, Mikolka.
Vo malajčyna! — chvaliŭ dzied unučka.
Mikolka ros na ŭlońni pryrody, u susiedstvie z viačystym boram, liubiŭ svaju lieśničoŭku. Kab nie vajna, to, moža, i ciapier stajala b taja ich piaciścienka. Siońnia nie žurylasia b adna ŭ asieńniaj smuzie liubimaja hruša-dzička, što zastalasia ŭdavieć na paliancy…
Paślia vyhnańnia z rodnaj ziamli akupantaŭ baćka Mikolki Stanislaŭ Ściapanavič viarnuŭsia na raniejšuju pasadu. Vajna mnohich pakinula biez dachu nad halavoj: chto žyŭ u susiedziaŭ, chto ŭ chalodnych ziamliankach, a chto i prosta ŭ dobrych liudziej. Usim patrebna bylo žyĺlio, i kožny staraŭsia jak maha chutčej adbudavacca. Usie, zdaliok i zblizku, rynulisia ŭ lies. 3 piloju i siakieraj čalaviek pahražaŭ liasnym dzialiankam, i lieśniku nialiohka bylo spravicca z parubščykami. Stanislaŭ Ściapanavič ćviorda stajaŭ na varcie narodnaha bahaćcia, nie dajučy biazdumna pilavać drevy.
Išli ŭ klopatach dni. Kančalasia lieta, nadychodzila daždžlivaja vosień, i nieprykmietna haspadyniaj na baravych abšarach stanavilasia zima. A tady na krylach cioplych viatroŭ pryliatala z-za mora zialionaja viasna-čaraŭnica, i liasy pieršyja družna adhukalisia na jaje malady poklič. Na vačach pračynaŭsia, maladzieŭ stary bor.
Zvyčajna na dośvitku, kali jašče niama sonca, u huščary hareźničaje roznaje ptastva. Jašče chvilina — i navakoĺlie poŭnicca roznahalosym ptušynym śpievam. A jak praz vierchaviny sosnaŭ pracedziacca promni-nitki i na ihlicy zavarušacca ryžyja soniečnyja pliamy, na pryhrevie miž staroha, pažoŭklaha liścia možna ŭbačyć, jak vyskokvaje z ziamli son-trava.
Stanislaŭ Ściapanavič moh hadzinami stajać i, niby začaravany, sluchać šolachi liesu, bo čuŭ u ich liasnyja radaści i tryvohi.
I syna svajho Mikolu časta braŭ z saboju i spyniaŭ jaho ŭ samych niečakanych miescach, raskryvajučy pierad im tajamnicy liasnoha śvietu.
— Hliadzi, vuń taja niebaraka, peŭna, chvoraja, — baćka pakazvaŭ na vysokuju sasnu. — Bačyš, u jaje redkavataja ihlica na viaršyni. A ŭsio ad taho, što pobač voś taja vilavataja biarozka, jana adbiraje ŭ jaje soki. A na toj, hliadzi, kara zašurpacilasia. Kab chacia karajed nie ŭbiŭsia…
Na daŭnich palianach jašče pierad toj vajnoju liaśnik svaimi rukami pasadziŭ sasonki. Jany dobra pryžylisia i razraślisia, uźniaŭšysia pyšnymi kronami ŭ samaje nieba. Naviedvajučysia ŭ hety barok, Stanislaŭ jak by miž inšym havaryŭ svajmu synu:
—Vo jak stanieš na nohi, moža, zamieniš mianie. To bieražy sasonki hetyja.
Dziedava pamiać!
Mikola moŭčki kivaŭ halavoju. I niejak niečakana, mahčyma, pieršy raz tak piĺna pahliadzieŭ na baćku i zaŭvažyŭ, što ŭ jaho iniejem prychapila skroni i vakol vačej stoĺki marščynak. Vidać, stareje baćka, alie toj išoŭ liohka, spornymi krokami, i syn supakoiŭsia.