Šukaju haspadara
E. Lukanski
Piatnaccać hadoŭ nazad ja adpačyvaŭ u Abchazii, u pasiolku, što raśkinuŭsia ŭzdoŭž Čornaha mora boĺš jak na dziesiać kilamietraŭ pa adzin i druhi bok vuścia hornaj raki. Miesca bylo cudoŭnaje. Čystaje mora z piasčanymi pliažami, ściudzionyja krynicy z kryštaĺnaj vadoj, ščodraje sonca i žyvatvornaje pavietra.
Viartaŭsia ja z pliaža zvyčajna praz čyhunačny vakzal. Akuratny biely budynak z vysokimi voknami byŭ bačny z nievialikaha marskoha pryčala, dzie časam pryšvartoŭvalisia prahulačnyja karabliki. Čatyry razhalistyja paĺmy kalia budynka, čyrvonyja i bielyja ružy ŭpryhožvali jaho. Zdaliok jon zdavaŭsia kazačnym palacam.
Vialikaja pliacoŭka, jakaja miežavala z platformaj, byla vykladziena kaliarovaj plitkaj. Tam, u ciańku paĺmaŭ, stajali čatyry zručnyja laŭki. Mienavita na hetym miescy ja zaŭsiody prypyniaŭsia i hliadzieŭ na mora, što zichaciela ŭ promniach sonca na zachadzie. Pad viečar sonca vyścilala ściažynku ad daliokaha bieraha, pastupova pierafarboŭvala jaje z žoŭtaha ŭ aranžavy kolier, potym u ciomna-čyrvony.
Ździŭliala mianie toje, što ŭ hetym miescy zaŭsiody bylo šmat biazdomnych sabak.
Niejak ja pryjšoŭ siudy raniej zvyčajnaha, razharnuŭ knižku i pačaŭ čytać. Praz niekatory čas adčuŭ niečy pozirk. Padniaŭšy halavu, ubačyŭ pierad saboj nievialikaha sabaku, jaki ŭvažliva hliadzieŭ na mianie. Ciomna-žoŭtaja poŭść upryhožvala halavu i śpinu. Hrudzi i žyvot byli śvietlyja. Končyki karotkich vušej źvisali ŭniz, alie nie parušali harmonii. Jon hliadzieŭ na mianie, i pozirk jaho byŭ niezvyčajny, napružany.
—Jakija ŭ jaho razumnyja vočy! — vyhuknula žančyna, jakaja siadziela pobač. — I kolier vačej blakitny.
Ja paklikaŭ sabaku. Jon zrabiŭ u moj bok adzin krok, spyniŭsia i znoŭ sieŭ.
Ja praciahnuŭ jamu piačeńnie.
Vočy sabaki napoŭnilisia niejkaj unutranaj radaściu. Jon padniaŭsia, pierastupiŭ z lapy na lapu, zirnuŭ na mianie i kinuŭsia ŭ kusty. Litaraĺna praz chvilinu sabaka viarnuŭsia. U zubach jaho byŭ kukuruzny pačatak.
Bieražliva paklaŭ jaho pierada mnoj i viesiela zirnuŭ mnie ŭ vočy. Trochi pačakaŭšy, jon znoŭ pabieh u kusty i prynios vialikuju abhryzienuju kostku. I taksama paklaŭ jaje kalia maich noh. Ja zirnuŭ na žančynu. Jana prycisnula daloni da ščok i sa ździŭlieńniem krucila halavoj.
—Moža, padzielim padarunki? — z uśmieškaj zapytaŭ ja.
Sabaka zirnuŭ na maju susiedku, potym na mianie. Vočy znoŭ zaźziali dabrynioj, i jon znoŭ pabieh u kusty. Na hety raz jon pryciahnuŭ vialiki kavalak rahožy.
—Znoŭ ty mnie naciahaŭ śmiećcia! — zašumiela na sabaku prybiraĺščyca. — Usio sabie haspadara šukaješ? Nierazumny! Dy tut amaĺ u kožnaha sabaka jość. Chto ž ciabie voźmie? Stoĺki klopatu!
Žančyna chutka sklala ŭvieś sabačy skarb na rahožu i adniesla ŭ kusty. Sabaka pakorliva pajšoŭ za joj. Potym azirnuŭsia i pahliadzieŭ na mianie. Dakoru ŭ jaho vačach nie bylo. Byŭ toĺki maŭklivy i kranaĺny smutak.
Šmat času prajšlo z toj pary, alie ja i zaraz uspaminaju hety pozirk. I nie mahu zabyć, bo časta baču jaho ŭ vačach kinutych sabak na prypynkach transpartu, kalia praduktovych mahazinaŭ i śmiećcievych skrynak.