Ja b u suvoraŭcy pajšoŭ...
A. Maĺčeŭskaja
Minskaje suvoraŭskaje vajennaje vučylišča adzinaje na terytoryi Bielarusi. Jano bylo stvorana ŭ 1953 hodzie z adnoj metaj — dapamahčy ŭladkavać žyćcio tym dzieciam, baćki jakich zahinuli na vajnie. Siońnia vučylišča praciahvaje hetu tradycyju. Siudy biez ekzamienaŭ prymajucca dzieci, baćki jakich zahinuli pry vykanańni abaviazkaŭ surovaj vajskovaj služby. Dzieci-siroty pastupajuć pa-za konkursam, zdaŭšy ekzamieny na stanoŭčyja adznaki. Alie stać suvoraŭcam moža kožny, chto pažadaje, u kaho jość ščyraje žadańnie služyć Radzimie. Dlia hetaha nieabchodna zakončyć šeść klasaŭ i zdać ustupnyja ekzamieny na ahuĺnych umovach: pa ruskaj ci bielaruskaj movie (dyktant), matematycy, fizičnaj padrychtoŭcy, a taksama prajści miedycynski i psichalahičny adbor.
Siońnia ŭ suvoraŭskim vučyliščy zajmajecca boĺš za čatyrysta piaćdziasiat chlopčykaŭ» Čym ža adroźnivajecca žyćcio suvoraŭca ad žyćcia zvyčajnaha škoĺnika? Akazvajecca, što ŭsim. Suvoraviec adrazu ćviorda zasvojvaje dźvie samyja haloŭnyja rečy. Pa-pieršaje, pierad tym jak zahadvać, treba navučycca padparadkoŭvacca. Pryčym nie toĺki aficeru-vychavaĺniku ci načaĺniku vučylišča, a jašče i svaim adnahodkam, staršym pa zvańni. Pa-druhoje, skončyŭšy suvoraŭskaje vučylišča, chlopcy stanoviacca siabrami kadeckaha bractva. Heta aznačaje, što bylyja i ciapierašnija suvoraŭcy padtrymlivajuć adzin adnaho ŭsio žyćcio.
U škoĺnym raskladzie suvoraŭcaŭ pobač sa zvyčajnymi matematykaj i fizikaj stajać strajavaja i ahniavaja padrychtoŭka, fakuĺtatyvy pa tancach, muzyčnaj adukacyi, zamiežnych movach, vajennym pierakladzie. Darečy, pa raskladzie ŭ vučyliščy prachodzić nie toĺki škoĺnaje, alie i pazaškoĺnaje žyćcio suvoraŭca. Miž inšym, u žyćci pa raskladzie jość i svaje pliusy: napryklad, padrychtoŭka damašniaha zadańnia nikoli nie zajmaje boĺš za try hadziny.
Adpačyvajuć suvoraŭcy vieĺmi raznastajna: čytajuć mastackuju litaraturu, byvajuć u teatrach, hliadziać kinafiĺmy, zaprašajuć da siabie mastakoŭ i litarataraŭ, vandrujuć.
Byt suvoraŭcaŭ — patajemnaja mara nie adnaho matulinaha serca.
Asabliva ŭ momanty, kali davodzicca prybirać za synam raśkidanyja pa pakoi padručniki, adzieńnie i vycirać sloj pylu z palic. A suvoraviec zaścilaje ložak štoranicy i vyraŭnoŭvaje koŭdru, kab nivodnaj zmorščynki nie bylo! I vopratku akuratna skladaje, i abutak na miesca stavić, i padlohu myje. I ŭ tumbačcy zachoŭvaje toĺki toje, što dazvoliena statutam: u vierchniaj šufliadcy — myla i zubnuju pastu, u nižniaj — spartyŭnuju formu i fotaaĺbomy. Heta značyć, viadzie spartanski lad žyćcia.
Honar Minskaha suvoraŭskaha — pravaslaŭny chram na terytoryi vučylišča. I siońnia duchoŭnamu raźvićciu suvoraŭcaŭ dapamahajuć śviatary z roznych minskich prychodaŭ. Adzin raz na tydzień u vučyliščy prachodzić pravaslaŭnaja hadzina, na jakoj śviatary raskazvajuć navučencam, jak treba pavodzić siabie ŭ chramie, znajomiać z relihijnymi śviatami i tradycyjami. Iści na službu abo na spoviedź nichto nie prymušaje, i ŭ statucie heta nie napisana, alie prykladna čverć navučejcaŭ robić heta rehuliarna, pa zahadzie dušy.
Na terytoryi suvoraŭskaha — usio ŭnikaĺnaje. Jość muziej, jość cyruĺnia, dzie majstar robić suvoraŭcam modnyja stryžki.
Boĺšaść suvoraŭcaŭ pastupaje ŭ Vajennuju akademiju i na vajennyja fakuĺtety inšych VNU. Toĺki niekatoryja iduć na hramadzianskija śpiecyjaĺnaści. Alie na kadeckaje bractva, na svajo suvoraŭskaje dziacinstva i junactva nie zabyvajucca nikoli. I ŭ vučylišča zavitvajuć, jak toĺki nadarajecca liubaja mahčymaść.