⁣

Siarod humanistaŭ bielaruskaj narodnaśdi, farmiravańnie jakoj u asnoŭnych svaich rysach zakončylasia ŭ šasnaccatym stahoddzi, viadučaje miesca naliežyć Francysku Skarynu — bielaruskamu pieršadrukaru, vučonamu, aśvietniku i kuĺturnamu dziejaču, pierakladčyku i piśmieńniku, a taksama Mikolu Husoŭskamu — paetu-lacinistu, sučaśniku i suajčyńniku svajho vučonaha sabrata. Skaryna adnym z pieršych siarod uschodnich slavian staŭ doktaram liekarskich navuk i doktaram svabodnych mastactvaŭ. A Mikola Husoŭski dasiahnuŭ vyšyń adukacyi, i pakinutaja im litaraturnaja spadčyna, asabliva paema «Pieśnia pra zubra», pa pravu ŭvajšla ŭ skarbnicu jeŭrapiejskaj kuĺtury epochi poźniaha Adradžeńnia.

Asablivaje značeńnie nabyvaje adkryćcio jarkaj paetyčnaj zorki, što celyja stahoddzi blukala pa čužych arbitach. Imienna jon, Mikola Husoŭski, vystupajučy ŭ epochu pašyreńnia humanistyčnych idej u Jeŭropie sa svaimi paemami i vieršami na lacinskaj movie, staŭ nośbitam novalacinskaj paetyčnaj tradycyi, jakaja pa svajoj tematycy i idejnym vyrašeńni prabliem istotna adroźnivalasia ad antyčnaj, siarednieviakovaj tradycyj.

Mikola Husoŭski — adzin z samych adukavanych. liudziej na radzimie, u krai «pad zorkaj Paliarnaj», jak nazyvaje paet svaju krainu. Jon staŭ adkryvaĺnikam realistyčnaha adliustravańnia śvietu ŭ mastackaj litaratury Uschodniaj Jeŭropy. Pa svaim pachodžańni Mikola Husoŭski byŭ chutčej za ŭsio synam kniažackaha paliasoŭščyka, a moža, i paliaŭničaha na bielaruskich ziemliach. Rodnaść jaho z bielaruskim narodam možna raspaznać nie toĺki z paemy «Pieśnia pra zubra», alie i z hieahrafičnych spasylak, što sustrakajucca ŭ inšych tvorach paeta. Akramia taho, bielaruskaje pachodžańnie aŭtara možna prasačyć i pa niekatorych stylistyčnych asablivaściach jaho lacinskaj movy. Paet-slavianin zastaŭsia samabytnym tvorcam i patryjotam svajho naroda i radzimy, choć vymušany byŭ pisać pa-lacinsku, tahačasnaj movaj navuki, mastactva, mižnarodnych znosin u Jeŭropie.

3 historyi viadoma, što ŭ 1518 hodzie z Krakava, stalicy Poĺščy, adbylo ŭ Italiju karalieŭskaje pasoĺstva, kab śchilić Papu Rymskaha da stvareńnia kaalicyi suprać turkaŭ i tatar, jakija svaimi pastajannymi nabiehami i našeściami surjozna pahražali Polynčy i sajuznamu z joj Vialikamu Kniastvu Litoŭskamu. U śvicie pasla akazaŭsia i Mikola Husoŭski, adukavany i daravity, uliubiony ŭ svoj rodny kraj. Hety čalaviek, jakoha nazyvali pa tahačasnych zvyčajach Mikolam z Husava, pakuĺ što pisar pry pasoĺstvie, a ŭ chutkim časie i paet.

Paślia pryjezdu z Ryma Husoŭski nie viarnuŭsia ŭ Bielaruś, a zastaŭsia žyć u Krakavie. Tam byli napisany jaho paemy i niekaĺki epistaliarnych paslańniaŭ u vieršach.

Apošnija hady svajho žyćcia paet byŭ u apalie, karalieŭski dvor zabyŭsia na svajho byloha dyplamata i vieršatvorcu. Raźbity paraličom, alie duchoŭna nie zlamany, Mikola Husoŭski dažyvaŭ svoj viek u niastačy i adzinocie. Vydać paemu «Pieśnia pra zubra» ŭ Viečnym horadzie nie ŭdalosia. Toĺki ŭ Krakavie, kali hetu zadumu padtrymala itaĺjanskaja pryncesa Bona Sforca, u toj čas poĺskaja karalieva, paema ŭ kastryčniku 1523 hoda vyjšla ŭ śviet.

Dziejač nacyjanaĺnaj i lacinskaj školy Bielarusi, Mikola Husoŭski, jak i Francysk Skaryna, imknuŭsia ŭpisać historyju i kuĺturu ŭschodnich slavian i litoŭcaŭ u lietapis humanistyčnaj kuĺtury Jeŭropy, pakazać svoj narod i svaju krainu suśvietnaj cyvilizacyi.