Kaho šukaje bielaja ptuška?
M. Sańva
Kachańnie — vialikaje i pryhožaje pačućcio. Sapraŭdnaje kachańnie sustrakajecca nie tak užo i časta. Śvietlaje pačućcio maladości čalaviek pranosić praz usie hady. Navat u stalym vieku ŭspamin pra jaho pieścić i sahravaje dušu. Tamu z vialikaj aściarožnaściu, pašanaj u narodzie adnosiacca da maladych. U pieśniach i kazkach pryroda, liudzi dapamahajuć zakachanym, abierahajuć ich ad niadobrych i zajzdrosnych liudziej.
Pasluchajem adnu z liehiendaŭ, što raskazvaje pra hlybokaje, alie nieščaślivaje kachańnie.
Heta narodnaja liehienda raspaviadaje pra padziei, jakija adbylisia šmat stahoddziaŭ tamu ŭ malieńkaj vioscy Zarečča — pryhožym, maliaŭničym kutku staražytnaj Bielarusi. Niezdarma liudzi pasialilisia mienavita ŭ hetym miescy, dzie cudoŭna śpiavali ptuški, kvietki radavali voka, ručai biehli chutka, a soniejka radasna hliadziela na ŭsio heta. U toj vioscy žyla pryhožaja dziaŭčyna, jakuju zvali Larysa. U jaje byli blakitnyja vočy, rusyja valasy, strojnaja fihura, dy i pa charaktary byla jana dobraja i viasiolaja.
Adnaho razu Larysa źbirala ŭ liesie jahady i paznajomilasia z junakom, jaki žyŭ u susiedniaj vioscy. Jaho zvali Jaś. Spadabaŭsia dziaŭčynie pryhožy chlopiec, začaravali jaje jaho vyraznyja vočy kolieru zialionaha liścia, uschvaliavaŭ dziavočaje serca pryjemny, hlyboki holas chlopca.
Maladyja zakachalisia adzin u adnaho i stali bačycca amaĺ kožny dzień. Niejak raz huliali jany pa bierazie rečki i sustreli tam siabroŭku Larysy Voĺhu. Ubačyla taja pryhožaha Jasia i taksama zakachalasia ŭ jaho. Maryla Voĺha, kab i junak adkazaŭ joj uzajemnaściu. Dy daremnymi akazalisia ŭsie jaje chitryki i sproby zavalodać uvahaj chlopca. Kachańnie Larysy i Jasia bylo sapraŭdnym. Vyrašyla tady Voĺha źviarnucca da viadźmarki.
Uziala svaje zavušnicy i pajšla ŭ lies, dzie žyla čaraŭnica. Pakryŭdžanaja dziaŭčyna rastlumačyla ŭsio žančynie i rasplacilasia za dapamohu zalatym upryhožańniem. A taja praciahnula joj malieńki kubak i skazala dać vypić niekaĺki kropieĺ eliksiru zakachanym.
Na druhi dzień Voĺha zaprasila Larysu i Jasia ŭ hości. Da pačastunkaŭ jana padala advar z čaboru, u jaki padmiašala atrutu. Zakachanyja vypili, alie ničoha z imi nie zdarylasia. Tady Voĺha znoŭ pajšla da viadźmarki. Taja dala joj atručany jablyk.
Adnojčy moladź z vioski pajšla kupacca. Jaś paklikaŭ na rečku i svaju kachanuju. Larysa z inšymi dziaŭčatami sabralasia iści kupacca, a Jasiu, jaki zastaŭsia na bierazie z chlopcami, prapanavala palasavacca smačnym jablykam. Pakuĺ dziaŭčaty zabaŭlialisia ŭ rečcy, Jaś pakaštavaŭ jablyk.
Kali Larysa viarnulasia, to kachanaha ŭžo nie ŭbačyla, toĺki pakusany jablyk valiaŭsia kalia košyka. Skazali dziaŭčynie, što Jaś adkusiŭ kavalak jablyka, źbialieŭ jak palatno, pabieh u vadu, a nazad nie vyjšaŭ. Nie znajšli jaho ni žyvoha, ni miortvaha. Tady Larysa ŭziala i dajela toj začaravany čyrvony jablyk. Alie jana nie pamierla, a pieratvarylasia ŭ bieluju ptušku, jakuju nazvali čajkaj. Voś i liataje jana ŭsio žyćcio nad rakoj dy šukaje svajho kachanaha. A Voĺha ŭ žyćci ščaścia tak i nie znajšla. Mabyć, pakaraŭ jaje lios za niadobryja spravy.
Liehienda vučyć, što zajzdrościć čužomu kachańniu nieĺha. Treba ŭmieć radavacca za inšych.